Canəli
Əkbərov 10 mart 1940-cı ildə Lənkəranın Tükəvilə
kəndində musiqiçi ailəsində dünyaya göz açıb. İlk
ibtidai təhsilini doğma kənddə alıb. 1956-cı ildə qonşu
Separadi kəndindəki orta məktəbi bitirib. İki il
Lənkəran Tibb Texnikumunda oxuyub. 1958-ci ildə
təhsilini fərqlənmə diplomu ilə başa vurub. Bir müddət
rayonda tibb işçisi işləyib. 1963-cü ildə Asəf Zeynallı
adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbinə - Seyid Şuşinskinin
sinfinə qəbul olunub. Təhsil illərində Seyid Şuşinski
ilə yanaşı, Xan Şuşinskidən də muğamın sirlərini öyrənib.
1968-ci ildə Musiqi Məktəbini bitirən Canəli Əkbərov
1976-cı ildə Əlibəy Hüseynzadə adına Teatr İnstitutuna (indiki
ADMİU) daxil olub, 1981-ci ildə ali təhsilini başa
çatdırıb. Canəli Əkbərov 1989-cu ildə respublikanın
əməkdar artisti, 1992-ci ildə isə respublikanın xalq
artisti fəxri adlarına layiq görülüb. 2000-ci ildə ulu
öndər Heydər Əliyevin sərəncamı ilə C.Əkbərov 60 illik
yubileyində "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilib. 2002-ci
ildə Prezident təqaüdünə, 2005-ci ildə isə Heydər Əliyev
Fondunun təqaüdünə layiq görülüb. 2010-cu ildə 70
illiyilə əlaqədar Canəli Əkbərov Prezident İlham
Əliyevin sərəncamı ilə "Şərəf" ordeni ilə təltif olunub.
C.Əkbərov uzun illər çalışdığı muğam sənəti kafedrası
üçün yeni proqram, bir neçə metodiki və dərs vəsaitinin
müəllifidir.
- Mən el sənətkarının - Xanəli Əkbərovun övladıyam. İlk
musiqi təhsilini də atamdan almışam. Atam öz dövrünün
tanınmış xanəndəsiydi. Elə el şənliyi olmazdı ki, atamı
ora dəvət etməsinlər. 1972-ci ildə maestro Niyazinin
vaxtında Dövlət Filarmoniyasında atamın, mənim və kiçik
qardaşım Məzahirin birgə konsertimiz oldu. İndi atam
dünyasını dəyişsə də, biz oğullar onun sənət yolunun
davamçılarıyıq.
- Canəli müəllim, tibb təhsili hara, xanəndəlik hara?
- Mənim tibbə də böyük həvəsim olub. Hərdən oturub
fikirləşirəm ki, o vaxt həkimlikdən uzaqlaşmasaydım,
təhsilimi davam etdirsəydim, yəqin ki, o sahədə də
məşhur olardım. Çünki Allah mənə elə bir ürək verib ki...
yəni, aciz adam deyiləm mən, indinin özündə də ciddi
vəziyyət yaranarsa, ilk yardım baxımından özümə də,
ailəmə də pasiban özüməm...
- Sizi həmişə qaynar nöqtələrdə görmüşəm. Əsgərlərimizin,
yurd-yuvasından perik düşən soydaşlarımızın qarşısındakı
çıxışlarınızı dinləmişəm.
-
Bu, özü də bir vətənpərvərlikdi.
- Ailə və sənət... Sizin taleyinizdə bunlar bir-biri ilə
yola gedibmi?
- Ellada xanım, mən sənətimi həmişə uca tutmuşam. Ancaq
sənətimlə yanaşı, ailəmi də müqəddəs bilmişəm.
Leylilərim, Əslilərim, Sənəmlərim, Ərəb Zəngilərim
yalnız sənət taleyimdə olub. Öz taleyimdə isə... 1959-cu
ildə atamın məsləhəti ilə qonşu kəndin qızı ilə evləndim.
Bu gün də peşman deyiləm. Atama seçimində səhv etmədiyi
üçün rəhmət diləyirəm. Yoldaşım Arifə cəmi-cümlətanı 9
sinif oxumuş kəndçi qızıdı.
Mən ailə quranda atamın mənim üçün seçdiyi qızın 17 yaşı
vardı, qısa zaman kəsiyində yoldaşımı elə yönləndirdim
ki, sağ olsun, bu gün də bir-birimizlə gözəl anlaşırıq.
Hərdən zarafatla deyirəm ki, Arifə, atan sənin zəhmətini
cəmi 17 il çəkib, amma mən az qala 60 ildi çəkirəm.
Ailəmdə üç qızım olub, iki oğlum. Qızımın biri - Azadə
dünyasını vaxtsız dəyişdi. Qədərdi - söz keçirmək olmur.
Beş övladımdan 13 nəvəm, 6 nəticəm var.
- Ailədə adınızı daşıyan varmı?
- Kiçik oğlum Asəf nəvəsinə mənim adımı verib.
- Sənət yolunuzun davamçısı necə?
- Xeyr. Estafet hələ ki, öz əlimdədir.
-
Canəli müəllim, sizin üçün Vətən borcu nədir?
- Ailə qurduqdan sonra Bakıya köçdüm. Böyük incəsənət
ordusuna qoşuldum. Mən Vətənə olan borcumu Milli
muğamımızı yaşatmaqla, incəsənətimizi, mədəniyyətimizi
sərhədlərimizdən kənarda tanıtmaqla, təbliğ etməklə
ödəmişəm, qızım, bu da Vətəni sevməyin bir yoludu...
1961-ci ildə III Ümumrespublika Gənclər Festivalında
laureat oldum və qızıl medala layiq görüldüm.
1965-ci ildə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında
keçirilən gənc ifaçıların baxış-müsabiqəsində də laureat
oldum.
İki dəfə - 1978-ci və 1983-cü illərdə Səmərqənddə
keçirilən Beynəlxalq Muğam Simpoziumunun da qalibi oldum.
1978-ci il dekabrın 16-18-də Kuybışev şəhərində
keçirilən Şərq xalqlarının musiqi festivalında tarzən
Bəhram Mansurovun və kamançaçı Şəfiqə Eyvazovanın
müşayiəti ilə çıxış edib qələbə qazandım.
1989-ci ildə İsveçin Falun şəhərində keçirilən
Beynəlxalq Folklor Festivalında tarzən Vamiq
Məmmədəliyev və kamançaçı Elman Bədəlovla birgə çıxış
edəndə də qələbə mənim oldu.
Həmçinin müxtəlif illərdə Mali, Qərbi Berlin, İsveç,
Avstriya, İraq, İran, Polşa, Almaniya, Türkiyə, Fransa,
Səudiyyə Ərəbistanı və bir çox ölkələrdə qastrollarda
olmuşam. Muğam, xalq mahnı və təsniflərimizi yad
ölkələrin səhnəsində ifa edib Azərbaycanımızı təbliğ
etmişəm. Bax, bütün bunlar mənim nəzərimdə Vətən borcunu
ödəməkdir.
- Səhnədə hansı obrazları yaratmısınız?
- SSRİ xalq artisti, rejissor Mehdi Məmmədovun
quruluşunda Üzeyir Hacıbəylinin "Leyli və Məcnun"
operasında əvvəllər İbn-Səlam, sonralar Məcnun, Müslüm
Maqomayevin "Şah İsmayıl" operasında Şah İsmayıl, Üzeyir
Hacıbəylinin "Əsli və Kərəm" operasında Kərəm, Zülfüqar
Hacıbəylinin "Aşıq Qərib" operasında Aşıq Qərib, Məmməd
Quliyevin "Aldanmış ulduzlar" operasında Axund, Şəfiqə
Axundovanın "Gəlin qayası" operasında Camal, Cahangir
Cahangirovun "Xanəndənin taleyi" operasında Mir Səid,
Fikrət Əmirovun "Sevil" operasında Azançı və b.
obrazları yaratmışam.
- Tərəf-müqabillərinizdən yaddaşınızda silinməz izi
qalanlar...
- Olub... Rübabə Muradovanın, Nəzakət Məmmədovanın həm
yoldaşlıqda, həm də sənətdə payları və yerləri vardı.
Allah hər ikisinə qəni-qəni rəhmət eləsin. Yerləri hər
zaman görükən sənətkarlardı...
- Amma zamandı da, gəlir, gedir... zamana neyləmək olur
ki?
- Dünyaya bir gün gələn, bir gün gedir, hamımız qonağıq,
yəni "bir yandan boşalır, bir yandan dolur, sirrini
verməyir sirdaşa dünya" deyən şair də düz deyib. O
sənətkarlar bu dünyadan köç ediblərsə də, həyat davam
eləyir, onların yerinə başqa ifaçılar gəliblər.
Sıralarında Leylilərimiz, Sənəmlərimiz, Əslilərimiz,
Ərəb Zəngilərimiz var.
- Bir qədər də tələbələriniz barədə?
- Gülyaz - Gülyanaq bacıları, Babək Niftəliyev, Ehtiram
Hüseynov, - əməkdar artist və Prezident təqaüdçüləridir.
Mələkxanım Əyyubova, Zabit Nəbizadə, Bəsti Sevdiyeva isə
Prezident təqaüdçüləri və xalq artistləridir. Opera və
teatr səhnəsində hazırladığım mütəxəssislər uğurla öz
fəaliyyətlərini davam etdiriblər: Sahib İbrahimov,
Səkinə İsmayılova, Qəndab Quliyeva, Səfa Qəhrəmanov (rəhmətlik),
Gülyaz Məmmədova, Mənsum İbrahimov və başqaları, həm də
operamızın tanınmış solistləridi.
- Bütün təltiflərinizi sadalasaq, uzun bir siyahı alınar
- Prezident təqaüdçüsü, Heydər Əliyev Fondunun
təqaüdçüsü, "Şöhrət" ordenli, "Şərəf" ordenli incəsənət
xadimisiniz.
- Qızım, bunlar sənətimə verilən yüksək qiymətdi. Amma
ən böyük mükafatım xalqın ürəyində olmağımdı.
- Həyatınızda, fəaliyyətinizdə çatmayan yenə nəsə varmı?
- Çatmayan çoxdan-çoxdu... 9-10 gün bundan əvvəl Xocalı
qətliamının 20-ci ildönümünə həsr edilmiş yürüşü gördüm.
Özüm də iştirak elədim. Ürəyim Xocalı faciəsinə nə qədər
acısa da, o yürüş məndə qürur hissi oyatdı. Xalqımızda
bir birlik gördüm o gün. Onda düşündüm ki, kaş bu birlik
20 il öncə belə olaydı. Onda qanlı-qadalı günləri də
görməzdik, körpə-körpə balalarımız əlimizdən getməzdi,
sağ qalanlar da o boyda psixoloji sarsıntı içində
qalmazdılar.
Yeri gəlmişkən, mən Xocalının xatirəsinə iki dəfə
xeyriyyə konserti vermişəm. Birincisi, Opera teatrında,
ikincisi Mərdəkandakı mədə-bağırsaq sanatoriyasında.
Mən həmişə demişəm, biz balalarımızı milli ruhda
böyütməyi bacarmalıyıq. Milli ruhda böyüyən uşaqlarda
milli vüqar olur. Milli vüqarı olan uşaqda milli
vətənpərvərlik güclü olur. Bu üç keyfiyyət - milli ruh,
milli vüqar, milli vətənpərvərlik birləşsə, Vətən
basılmaz. Mənim amalım vətənpərvərlikdi. Mən ölkəmin,
xalqımın, Prezidentimin vicdanlı vətəndaşıyam, hər cür
də naqislikdən, pislikdən uzağam.
- Səhnə stajınız 50 ildən artıqdır...
- Yarım əsrdən çoxdu ki, səhnədəyəm, həm oxuyuram, həm
də tədrislə məşğulam. İşimi elə qurmuşam ki, zəhmətimdən
zövq alıram, hazırladığım tələbələrim tanındıqca
sevinirəm. Onlar mənim müəllim əməyimin bəhrələridi...
- Heç əməyinizi itirən olubmu?
- Vallah, nə gizlədim, tək bircə nəfər olub. Amma dünya
dağıla, demərəm, onsuz da ustadına kəm baxanın,
gözlərinə qan damar.
Mən naxələfliyi xoşlamıram, heç xoşlamıram. Mənim iç
dünyamda xəyanətə yer yoxdu. Mən ziyalılığa söykənən
adamam. İndi Xan əmi, Seyid əmi bizim dünyamızı tərk
ediblər. Amma mən atamın adının yanında o iki nəhəng
sənətkarın da adını həmişə ehtiramla çəkirəm. Çünki
onlar mənə bu sənətdə addımlamağı öyrədiblər.
- Opera səhnəsində tərəf-müqabiliniz olanlardan daha kim
var ki, ona həmişə mənəvi ehtiyac duyursunuz?
- Mən Zeynəb xanım Xanlarovanın diqqətindən çox razıyam.
Bu yaxınlarda o mənə zəng vurmuşdu. Bir saatacan
telefonda danışdıq. Kişinin qızının həm səsi var, həm
sözü var, həm mənliyi var, həm mədəniyyəti var, bir
sözlə, çox mərd, dəyanətli qadındır.
- Canəli müəllim, səsimiz çatmayan, ünümüz yetməyən
yaralı torpaqlarımızdan hansını arzulayırsınız ki,
yollar sizi ora aparsın?
- Özümü onda xoşbəxt sayardım ki, maşınımın getdiyi
yollar məni Qırxqız yaylağına aparsın.
- Nədən məhz Qırxqız yaylağına...
- Çünki mənim səsim Qırxqız yaylağında dustaq qalıb...
Laçın rayonunun 50 illik yubileyi keçirilirdi. Düzü ili
yadımdan çıxıb.
Dövlət səviyyəsində təxminən 70 nəfərdən ibarət bir qrup,
dövlət və incəsənət xadimi getdik Laçına. Rəhbərimiz
rəhmətlik Qurban Xəlilov idi, Ali Sovetin o vaxtkı sədri.
Allah rəhmət eləsin, Sara Qədimova, Rəhilə Həsənova da
dəstəmizdə idi. Onda Şuşa Partiya Komitəsinin I katibi,
gözəl insan, gözəl ziyalı Qəşəm Aslanov, polis rəisi də
Hacı Dadaşov idi. Bir də eşitdim kimsə mənim adımı
çağırdı. Səsə çıxdım, gördüm Hacı Dadaşovdu, Şuşadan
durub gəlib Laçına. Dedi məni Qəşəm Aslanov göndərib.
Deyir ki, Canəli müəllimə mənim adımdan de ki, tədbirdən
sonra onları Şuşaya dəvət edirəm, dəstəsini də götürsün
gəlsin Laçından Şuşaya.
Dəvəti qəbul etdik. Tədbirdən sonra biz "oğurluq"
qaçdıq maşınla Şuşaya. Axşam bərq vuran işıqların
fövqündə Şuşanın gecə aləminin təkrarsız gözəlliyini
seyr etdik. Səhər açıldı, yeməyimizi yeyib, at belində
qalxdıq Qırxqız yaylağına. Yaylaqda mən hündürboy,
yanaqlarından qan daman, gözləri büllur kimi par-par
parıldayan nər kişiləri gördüm, yaylaq əhlinə baxdım,
dağlara baxdım, ürəyim köksümə sığmadı, heyranlıq məni
bürüdü, qavalı əlimə götürüb oxudum orda, səsim dağlarda
əks-səda verib, özümə qayıtdı. İndi Şuşam əsirlikdədi...
(Söhbətimizin bu yerində Canəli müəllim əməlli-başlı
kövrəldi. Məni də kövrəltdi - müəllif), düşünürəm ki,
mənim o vaxt dağlarda dolaşan səsim də orda dustaqlıqda
qalıb.
- Bir də Qırxqıza çıxmaq qismətinizə düşsə...
- Of, of... Xoşbəxt sayardım onda özümü... Özü də ilk
oxuduğum mahnı "Şuşanın dağları" olardı.
- Amin. Qismət olsun. Arzu edirəm ki, 80 illiyinizdə də
belə sağlam, gümrah olasınız, səsiniz kökdən düşməsin,
arzunuz çin olsun.
- Mən də "Azərbaycan müəllimi"nə və Sizə həmişə reallığa
xidmət eləməyi arzulayıram.
Yazılarınız nurlu və ötkəm olsun.
Söhbət etdi: Ellada UMUDLU |