Mayın
26-da Təhsil Nazirliyində bu il mayın 13-dən 18-dək
ABŞ-ın Pensilvaniya ştatının Pitsburq şəhərində
keçirilmiş Intel ISEF - Beynəlxalq Elm və Mühəndislik
Sərgisi və Azərbaycan məktəblilərinin sərgidə iştirakına
həsr olunmuş seminar keçirildi. Təhsil Nazirliyinin
rəhbərliyi və şöbə müdirlərinin, birbaşa nazirliyə tabe
olan və eləcə də bir sıra digər lisey və gimnaziyaların
direktorlarının, "İntel" və "Mədəd" təşkilatlarının
nümayəndələrinin iştirak etdikləri tədbiri təhsil naziri
Misir Mərdanov giriş sözü ilə açaraq zala toplaşanları
salamladı və çox mühüm bir məsələ ilə bağlı
yığışdıqlarını bildirdi. Nazir diqqətə çatdırdı ki,
Azərbaycan məktəbliləri bu günlərdə ABŞ-da keçirilmiş
nüfuzlu Intel ISEF-Beynəlxalq Elm və Mühəndislik
Sərgisində ilk dəfə iştirak edərək vətənə qayıtmışlar.
Toplantıda məqsəd həmin sərgi və şagirdlərimizin onda
iştirakı barədə məlumatı dinləyib müzakirə etməkdir.
Sonra təhsil naziri sözügedən beynəlxalq sərgi barədə
arayış verərək bildirdi ki, Intel ISEF (İntel
İnternational Science and Engineering Fair) -Beynəlxalq
Elm və Mühəndislik Sərgisi - ildə bir dəfə ABŞ-da
keçirilən şagird elmi-tədqiqat layihələrinin
müsabiqəsidir. Bu, dünyada yuxarı sinif şagirdlərinin
elmi yaradıcılığına həsr olunan ən iri müsabiqədir.
Müsabiqənin əsas təşkilatçısı və sponsoru Intel
korporasiyasıdır.
Intel ISEF müsabiəqsi 1950-ci ildən başlayaran "Society
for Scence and the Public (Elm və Xalq naminə Cəmiyyət)"
qeyri-kommersiya təşkilatının himayəsi altında keçirilir.
1997-ci ildən etibarən Intel korporasiyası ISEF-in baş
sponsoru kimi bu müsabiqəni özünün Intel "Təhsildə
novatorluq" korporativ proqramı çərçivəsində, habelə "Intel
Foundation" xeyriyyə fondunun dəstəyi ilə təşkil edir.
Nazir vurğuladı ki, Intel ISEF müsabiqəsinin keçirilməsi
şagirdlərin elm və texnika sahəsində yaradıcılıq
potensialının yüksəlməsini təmin edir, eyni zamanda
"məktəb - ali təhsil müəssisəsi - doktorantura" triadası
çərçivəsində fasiləsiz professional hazırlıq sisteminin
təkmilləşdirilməsinə səbəb olur. Müxtəlif ölkələrdə
müsabiqələrin keçirilməsinə və məktəblərdə şagirdlər
tərəfindən tədqiqatların aparılmasına ali təhsil
müəssisələrinin elmi-pedaqoji potensialı cəlb olunur ki,
bu da elmin bir peşə kimi populyarlaşmasına xidmət edir.
Intel ISEF-in ABŞ-da keçirilən final mərhələsinə hər il
dünyanın müxtəlif ölkələrində təşkil olunan 500-ə yaxın
müsabiqənin qaliblərinin qatıldığını söyləyən Misir
Mərdanov son illər Intel ISEF Beynəlxalq müsabiqəsində
öz elmi layihələrini nümayiş etdirmək istəyən
şagirdlərin sayının xeyli artdığını, bunun da onların
arasında elmtutumlu tədqiqatlara marağın yüksəlməsinin
təzahürü olduğunu bildirdi. Nazir diqqətə çatdırdı ki,
müsabiqədə iştirak edən ölkələrin də sayı getdikcə
artır, coğrafiyası genişlənir. Belə ki, əgər 2006-cı
ildə bu müsabiqədə 47 ölkə, 2009-cu ildə 51 ölkə iştirak
etmişdisə, 2011-ci ildə ölkələrin sayı 67-yə, 2012-ci
ildə isə 70-ə çatmışdır.
Nazir onu da vurğuladı ki, bu yarışmada şagirdlər üçün
əsas iş yalnız mükafat qazanmaq deyil, Intel ISEF
müsabiqəsində şagirdlər onları maraqlandıran sahələrdə
çalışan dünya şöhrətli alim və görkəmli mühəndislərlə
ünsiyyətdə ola bilir, onlara sual vermək və apardıqları
tədqiqatların perspektivləri barədə daha çox məlumat
əldə etmək kimi unikal bir fürsət qazanırlar. ISEF-də
qazanılmış kiçik elmi nailiyyətlər isə sonralar bir
çoxlarını böyük elmə gətirib çıxarır. Buna misal olaraq
nazir Intel ISEF-in 20-dən çox qalibinin sonralar Nobel
mükafatı laureatı, 3 qalibinin isə riyaziyyat sahəsində
ən yüksək mükafat sayılan Filds mükafatı laureatı
olduğunu söylədi.
Diqqətə çatdırıldı ki, müxtəlif ölkələrdə Intel ISEF
müsabiqəsinə seçim turunun düzgün təşkil edilməsi və bu
işin səmərəliliyinin artırılması məqsədilə hər il
müsabiqə ilə eyni vaxtda Intel Təlim Akademiyası
fəaliyyət göstərir. Akademiyanın dinləyiciləri milli
müsabiqələrin keçirilməsi barədə müxtəlif ölkələrin
təcrübəsi ilə tanış olur, fikir mübadiləsi aparmaq
imkanı əldə edirlər. Burada müxtəlif elm adamları,
ISEF-in keçmiş qalibləri və digər maraqlı şəxslərlə
görüşlər təşkil olunur. Akademiyaya ilk dəfə dəvət
olunan ölkələrin nümayəndələrinə milli müsabiqələrin
hazırlanması və keçirilməsinə dair tövsiyələr verilir,
bu sahədə fəaliyyət planının tərtib olunmasına yardım
göstərilir.
Ötən il Intel ISEF müsabiqəsinin keçirilmə qaydalarını
öyrənmək və müsabiqəyə qoşulmaq üçün hazırlıq işləri
görmək məqsədi ilə 3 nəfərdən - G.Hüseynova (TN),
R.Mahmudzadə (BDU) və Ü.Babayeva ("Mədəd") - ibarət
nümayəndə heyətinin Intel Təlim Akademiyasına
göndərildiyini deyən Misir Mərdanov sonra qısa bir
müddətdə hazırlıq işləri görüldüyünü, həmin işlərin
nəticəsi olaraq bu il 23-24 fevral tarixlərində
ölkəmizdə Intel ISEF-ə milli seçim turu olan "Sabahın
alimləri" müsabiqəsinin keçirildiyini və qaliblərin
müəyyənləşdirildiyini qeyd etdi. Bildirdi ki, həmin
qaliblər sırasından seçilmiş 5 nəfər şagird və onları
müşayiət edən nümayəndə heyəti ABŞ-ın Pensilvaniya
ştatının Pitsburq şəhərində keçirilən Intel ISEF
müsabiqəsində iştirak etmişlər. Azərbaycan
məktəblilərinin bu nifuzlu beynəlxalq müsabiqədə
iştirakını mühüm hadisə adlandıran nazir bu işdə əməyi
olanlara təşəkkür edərək gələcəkdə müsabiqəyə daha yaxşı
hazırlaşmaq üçün bir sıra tövsiyə və tapşırıqlarını
verdi. Yarışlara xüsusi hazırlaşmaq lazım gəldiyini
vurğulayan nazir bu məqsədlə hazırlıq mərkəzlərinin
yaradılmasını, müsabiqəyə daxil olan elm sahələri üzrə
tanınmış alimlərin bu işə cəlb olunmasını, hazırlıq
işlərinə daha tez başlanılmasını, bu sahədə xarici
təcrübənin öyrənilib nəzərə alınmasını zəruri saydı.
Təhsil Nazirliyi Elm şöbəsinin müdiri Gültəkin Hüseynova
seminarda Intel ISEF - Beynəlxalq Elm və Mühəndislik
Sərgisinin keçirilməsi və Azərbaycan şagirdlərinin bu
müsabiqədə iştirakı barədə geniş təqdimatla çıxış etdi.
Təqdimatında öncə ABŞ-a gedən şagirdlər və onları
müşayiət edən nümayəndə heyətinin üzvləri barədə məlumat
verən G.Hüseynova bildirdi ki, ilk dəfə iştirak
etdiyimiz bu mötəbər yarışmada ölkəmizi Bakı və Sumqayıt
şəhərlərində yerləşən məktəblərin 5 şagirdi təmsil
etmişdir. Onlardan 4-ü 3 layihə (2 nəfəri qrup, 2 nəfəri
isə fərdi layihələrlə), 1 nəfər isə müşahidəçi kimi
sərgiyə qatılmışdır.
G.Hüseynova daha sonra təqdimatında Intel ISEF-in
şərtləri, kateqoriyaları, yəni əhatə etdiyi elm
sahələri, ölkəmizdə həmin kateqoriyalardan hansılar üzrə
milli müsabiqənin keçirilməsi, 5 gün davam etmiş
beynəlxalq sərginin hər günündə təşkil olunan tədbirlər,
keçirilən görüşlər, müsabiqənin nəticələri, təqdim
olunan mükafatlar və əsas qaliblər barədə müfəssəl
məlumat verdi. Diqqətə çatdırdı ki, builki Intel ISEF -
Beynəlxalq Elm və Mühəndislik Sərgisində 70 ölkə və
regiondan gəlmiş 1500 nümayəndə iştirak edirdi.
Layihələri qiymətləndirmək üçün dünyanın müxtəlif
ölkələrində elm və təhsil sahəsində çalışan nüfuzlu
alimlər, o cümlədən 8 Nobel mükafatı laureatı dəvət
olunmuşdu. Müsabiqənin mükafat fondu 3 milyon ABŞ
dolları təşkil edirdi.
G.Hüseynova çıxışının sonunda milli müsabiqənin
keçirilməsində, beynəlxalq sərgiyə hazırlıqda və ABŞ-a
səfərin təşkilində əməyi olan təşkilatlara, şagirdlərin
layihə rəhbərlərinə öz minnətdarlığını bildirdi, bu
nüfuzlu yarışmada ölkəmizdən daha çox məktəblinin
iştirakını arzu etdi.
Tədbirdə təhsil nazirinin müavini Qulu Novruzov, BDU-nun
professoru Rövşən Xəlilov, SDU-nun informasiya
texnologiyaları və proqramlaşdırma kafedrasının
professoru Cavanşir Məmmədov, akademik Z.Əliyeva adına
liseyin direktoru Məhəbbət Vəliyeva, Bakı Avropa
Liseyinin direktoru Zülfiyyə Veysova, BDU-nun dosenti
İsmət Əhmədov və b. çıxış edərək Azərbaycan
məktəblilərinin Beynəlxalq Elm və Mühəndislik Sərgisində
iştirakını yüksək qiymətləndirdilər, həmin müsabiqəyə
hazırlıqla bağlı öz mülahizə və təkliflərini
bildirdilər.
Yusif ƏLİYEV |