|
Akif HÜSEYNLİ,
Bakı şəhər Heydər Əliyev adına liseyin coğrafiya
müəllimi, "Ən yaxşı müəllim" müsabiqəsinin (2009) qalibi
VI
SİNİF
COĞRAFİYA FƏNNİ
 Mövzu:
"Dünya okeanı".
Standart.
2.1.5 Yer sətində suyun paylanmasını şərh edir.
Təlim nəticələri (məqsədlər):
1.
"Dəniz", "Körfəz", "Boğaz", "Ada", "Yarımada"
anlayışlarını şərh edir.
2.
Coğrafi obyektləri sadalayır və xəritə üzərində
göstərir.
3.
Dənizlərin, körfəzlərin, yarımadaların hansı okean
hövzəsinə aid olduğunu müəyyən edir.
4.
Xəritədə dənizləri müəyyən edir.
5.
Kontur xəritədə coğrafi obyektləri qeyd edir.
İnteqrasiya:
ədəbiyyat, tarix
Təlim forması:
kollektiv iş, qruplarla iş.
Təlim üsulu:
"beyin həmləsi", proqnozlaşdırılmış oxu, müzakirə,
kontur xəritə üzərində iş.
Resurs:
dərslik, iş vərəqləri, kompüter, slaydlar, şəkillər,
dünyanın və Azərbaycanın fiziki xəritələri, qlobus
Dərsin gedişi:
Salamlaşma. Ev tapşırığının yoxlanılması.
Bir və ya bir neçə şagird əvvəlki mövzu üzrə ev
tapşırıqlarının nədən ibarət olması haqqında məlumat
verir, icra edilmiş tapşırıqlar təqdim edilir. Ev
tapşırıqlarının yerinə yetirilməsi və şagirdlərin
hazırlıq səviyyəsindən asılı olaraq əvvəlki dərsin qısa
sual-cavabla təkrarı da aparıla bilər.
Motivasiya:
Problemin qoyulması və problem-situasiya vəziyyəti
yaratmaq üçün əvvəlcədən hazırlanmış slaydlar nümayiş
etdirilir.
M.: -Slaydlarda verilmiş şəkillərdəki quru sahələri
arasındakı fərqli cəhət nədən ibarətdir?
Ş.: -Birinci slaydda hər tərəfdən su ilə əhatə olunan
nisbətən kiçik quru sahəsi (ada) təsvir olunmuşdur.
İkinci slaydda isə qurunun okeana daha çox daxil olan
hissələri (yarımada) əks olunmuşdur.
M.: - 3 və 4-cü slaydlarda verilmiş su hövzələrinin
əsas xüsusiyyətləri nədən ibarətdir?
Ş.: - Üçüncü slaydda quru sahələrini ayıran, su
hövzələrini isə birləşdirən ensiz su sahəsi ( boğaz),
4-cü slaydda isə quruya daha çox daxil olan su sahəsi
(körfəz, buxta) təsvir olunmuşdur.
Tədqiqat sualı:
Bu slaydlardan sonra tədqiqat sualı belə
formalaşdırılır:
Dünya okeanı və qurunun əsas hissələri hansılardır?
Tədqiqatın aparılması:
Sinif 4 qrupa bölünür, qruplar "Neft daşları",
"Abşeron", "Bosfor" və "Qızılağac" adlandırılır.
Müəllimin şərhi:
Şagirdlərə mətnin hissələrini proqnozlaşdıraraq oxumaq
və tanış olmayan coğrafi terminlərin mənasını
müəyyənləşdirmək tapşırığı verilir. Mətndəki bəzi
coğrafi terminlər qısa şərh edilir. Bu mərhələdə
qruplara tapşırıqlar verilir, onların müstəqil işi
təşkil olunur.
"Bosfor" qrupuna:
Yarımkürələrin fiziki xəritəsi, atlasdan istifadə edərək
Avropa sahillərini əhatə edən əsas dəniz, körfəz və
boğazları müəyyənləşdirin. Onların oxşar və fərqli
cəhətlərini təyin edin.
"Neft daşları" qrupuna:
Dərsliyin mətnindən, xəritə və atlasdan istifadə edərək
dünyanın ən iri adalarını tapın. Adaların materiklərlə
oxşar və fərqli xüsusiyyətlərini Venn diaqramı ilə
təsvir edin.
"Abşeron" qrupuna:
Dünyanın fiziki xəritəsindən istifadə etməklə nəhəng
yarımadaların yerini müəyyənləşdirib xəritədə göstərin.
Ada və yarımadaların oxşar və fərqli xüsusiyyətlərini
Venn diaqramı ilə ifadə edin.
"Qızılağac" qrupuna:
Azərbaycan Respublikasının əsas ada və yarımadalarını,
körfəzlərini fiziki xəritədə taparaq kontur xəritədə
qeyd edin. Son vaxtlar varlı ölkələrin yaratdıqları süni
adalar haqqında məlumat toplayaraq şərh edin.
Məlumat mübadiləsi:
Bu mərhələdə hər qrupdan bir nümayəndə qrup işini təqdim
edir.
Məlumatın müzakirəsi:
Şagirdlərə müzakirə üçün yeni öyrəndikləri mövzu üzrə
suallar verilir:
1.Materiklərin sahillərinin girintili-çıxıntılı
olmasının coğrafi nəticələri.
2.
Dünya okeanında hansı su hövzələri fərqləndirilir?
3.
Dünya okeanı və onun hissələrinin təsərrüfat əhəmiyyəti.
Aparılan müzakirələr əsasında nəticələr çıxarılır.
Nəticə və ümumiləşdirmə:
Aparılmış tədqiqat işlərinin nəticələrinə əsasən yeni
əldə olunmuş biliklər belə ümumiləşdirilir:
1.
Sahillərin girintili-çıxıntılı olması sahil boyunda
xeyli sayda dəniz, körfəz, ada, yarımada və boğazların
olmasını ifadə edir.
2.
Təbii sərhədlərə malik olan dənizlər okeanın bir
hissəsidir. Onlar coğrafi yerləşməsinə görə
fərqlənirlər.
3.
Körfəzlər və buxtalar liman şəhərlərinin və gəmiçiliyin
inkişafı üçün əlverişlidir
Yaradıcı tətbiqetmə:
Şagirdlər 5-ci slaydda verilmiş cədvəli dünyanın fiziki
xəritəsindən istifadə etməklə tamamlayırlar.
Ev
tapşırığı:
Şagirdlərə internet resurslarından istifadə etməklə
dünyada son vaxtlar yaradılan süni adalar (o cümlədən
Xəzər dənizində), boğazların altından çəkilən nəhəng
tunellər (məsələn, La-Manş və Bosfor boğazları altından)
və s. haqqında əlavə materiallar toplamaqla təqdimat
hazırlamaq tapşırılır.
Qiymətləndirmə:
Şagirdlərin qiymətləndirilməsi müəyyən qiymətləndirmə
meyarlarına əsaslanaraq əvvəlcədən hazırlanmış cədvəl
üzrə həyata keçirilir. |
