Məlumdur ki, pandemiya səbəbindən bütün dünyada universitet tələbələri onlayn təhsilə keçməli oldular. Ümumdünya İqtisadi Forumunda çıxış edən Kanadanın McGill Universitetinin direktoru və vitse-kansleri Suzanna Fortye hesab edir ki, bu vəziyyətin öz üstünlükləri və mənfi cəhətləri var. Onun qənaətinə görə, fərdi görüşlərin sayı azalsa da, pandemiya sabitlik yaradır.

Pandemiyanın məktəblərə və şagirdlərə təsiri haqqında çox şey yazılsa da, universitet tələbələri öz yetkin həyatları və gələcək karyeraları ərəfəsində təhsillərini dəyişdilər. Son bir ildə dünyanın bir çox yerlərində mühazirələr, seminarlar dayandırıldı, bəzi ölkələrdə bir müddətdən sonra bərpa edildi, bəzi yerlərdə ləğv olundu. S.Fortye qeyd edir ki, bütün bunlara baxmayaraq, universitet sektorunun gələcəyinə və tələbələrin bu çətin dövrdən daha güclü mövqe ilə çıxmasına müsbət münasibət göstərmək üçün əsas var.

Hazırda Qlobal Universitet Liderləri Forumunun sədri olan professor Forumda bu sektorun pandemiyadan necə əziyyət çəkdiyini və tələbələrin gələcəyi ilə bağlı nikbinlik üçün niyə hələ də yaxşı səbəblər olduğunu izah edib.

Pandemiya bütövlükdə universitet sektoruna necə təsir göstərib?

S.Fortye qeyd edir ki, akademik və karyera yollarının müxtəlif mərhələlərində olan bir çox tələbələr var. “Bu yaxınlarda universitetə gələn və təcrübələrinə başlayan yeni tələbələr həqiqətən kampusda dinamik həyat xarakterini əldən verirlər. Lakin  ixtisaslaşmaq və ya ixtisasartırma üçün ali məktəbə gələn insanlar çevikliklə çoxlu üstünlüklər tapdılar. Beləliklə, müsbət təsir göstərdi. Bu, bir çox cəhətdən distant təhsil və onlayn əməkdaşlığı dəstəkləmək üçün istifadə edə biləcəyimiz vasitə və texnologiyalarla bağlıdır. Bununla daha bir müsbət effekt əlaqələndirilir. Və bu, bütün dünyada müxtəlif fənlərin tədqiqatçılarının birlikdə işlədikləri, həqiqətən də bu virusu, onun təsirini və onunla mübarizə yollarını öyrəndikləri dərəcədir”.

Universitet həyatından kənarda qalan tələbələr üçün hansı mənfi cəhətlər var?

S. Fortye hesab edir ki, cəmiyyətə aid olmamağı hiss etmək çətindir. Universitet həyatına yeni qoşulmuş və indi əlaqəsizlik hissinə sahib olanlar üçün bu, bir çağırışdır: “Bu cəmiyyətdə ola biləcəyiniz bütün təsadüfi görüşləri - danışıqları, söhbətləri, planlaşdırılmamış, ancaq baş verən kəşfləri düşünün. Siz dostlarınızla, mühazirələr dinləmək və ya bütün tədris fəaliyyətlərində iştirak etmək üçün kampusa gələn dostlarınızla görüşürsünüz. Bu, bir çox tələbənin, əlbəttə ki, universitet təcrübəsinin bir hissəsi olmaq istədiyi imkandır. Bu, onların universitet təcrübələrinin çox zənginləşdirici hissəsidir və onlar bu imkanı əldən verirlər. Buna qarşı çıxmaq üçün biz onların bəzilərini internetdə - hamımızı, bütün universitetləri canlandırmağa çalışırıq. Amma bu, tamamilə eyni bir şey deyil. Hamımız bilirik ki, bu, bizim çox xoşumuza gələn şəxsi əlaqələri tam kompensasiya etmir”.

Pandemiya universitetlərə uzunmüddətli təsir göstərəcəkmi?

Kanadalı professor hesab edir ki, bu dövrdə həyata davamlılığımıza və uyğunluğumuza dair çox şey öyrəndik. “Öyrəndik ki, insanları tədris mühitimizə cəlb etməyin bu qədər yeni yollarından istifadə edə bilərik. Əminəm, hətta kampusdakı tələbələr də vaxtlarını daha yaxşı idarə etmək üçün dərslərinin bəzilərini distant keçirmək istəyəcəklər ki, ictimai layihələrdə və ya təcrübələrdə iştirak etsinlər. Həm də öyrəndik ki, onların vəziyyətindən asılı olmayaraq, bütün dünyada insanlar üçün daha əlçatan ola bilərik. Bir çox insanın fiziki cəhətdən kampuslarımıza gələ bilmədiklərini ifadə edən məhdudiyyətləri var. İndi onları distant olaraq buraya gətirə bilərik. Düşünürəm ki, bütün bu amillər bizə mədəni təsir edəcək. Amma biz sosial inteqrasiyanın mühərriki kimi rolumuzu yerinə yetirmək üçün daha yaxşı hazırlanacağıq və bu da səy göstərməli olduğumuz şeydir. Bu, daha çox əlçatanlığın təmin olunması, sosial inteqrasiyaya yardım göstərmək, insanları başqa cür mövcud ola bilməyəcək tədris mühitimizə cəlb etmək məqsədilə əməkdaşlıq demək olacaq”.

COVID-19-u hansı xüsusiyyətləri fərqləndirəcək?

Professora görə pandemiya dövrü bir çox tələbə üçün çətin idi: “Ancaq düşünürəm ki, tələbələr gələcək problemlər və böhranlarla mübarizə bacarıqlarına daha çox inam bəsləyəcək, çünki onlar çox ciddi, böyük problemlə üzləşiblər. Bu əminliklə yanaşı, onlar daha çox vəziyyətlə barışmaq hissini öyrəndilər. Tələbələrimizdə artıq hər zaman təkbaşına edə bilməyəcəyimiz şeylərin və bizim nəzarətimizdən kənar olan şeylərin olduğu təcrübəsi var.

Pandemiya bizə cəmiyyətin bir hissəsi olmağın əhəmiyyətini, paylaşmağın və qayğı göstərməyin həqiqətən vacib olduğunu öyrətdi”.  

Oruc MUSTAFAYEV