Təhsildən keçən yol | |
Qloballaşma ali təhsil sahəsində ayrı-ayrı ölkələrin əməkdaşlığının koordinasiyasını prioritet məsələ kimi zərurətə çevirib. Özünü daha qabarıq şəkildə siyasi və iqtisadi sahədə göstərən qloballaşma günümüzdə təhsil sahəsindən də yan keçmir. Azərbaycanın da qoşulduğu Çinin “Bir kəmər, bir yol” layihəsi də tarixi “İpək yolu” coğrafiyasında yerləşmiş ölkələr arasında əməkdaşlığın geniş konturlarını ortaya qoyur. Belə bir sual yaranır: “Bir kəmər, bir yol” layihəsi Azərbaycan da daxil olmaqla bu təşəbbüsə qoşulan ölkələrə ali təhsil sahəsində hansı perspektivləri vəd edir?
Sualımıza cavab almaq üçün Amerika və Asiyanın bir sıra universitetlərinin əməkdaşlarına müraciət etdik.
Təhsil və elmi inkişaf üçün
Ali təhsil mövzusunda 50-dən artıq kitabın müəllifi, eyni zamanda Pekin Universitetinin də fəxri professoru olan F.Altbax hesab edir ki, Çin beynəlxalq ali təhsil sahəsində fəal iştirak edir. Xarici ölkələrdən, əsasən də Asiya qitəsindən 440 mindən çox tələbə Çində təhsil alır. Bu isə o deməkdir ki, Çinin çoxmilyardlı “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsündə ali təhsil əhəmiyyətli komponent təşkil edir. Digər tərəfdən, “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsü çərçivəsində Çinlə əməkdaşlıq edən ölkələr ehtimal ki, bu əməkdaşlığın və birgə iştirakın inkişafını görəcəklər.
Azərbaycanda təhsilin inkişafına proqressiv töhfələrini verə bilər
Qeyd edək ki, “Bir kəmər, bir yol” geoiqtisadi siyasətinin strateji ideyaları nəinki ölkələr arasında əməkdaşlıq münasibətlərinin inkişafına imkan yaradır, həm də ali təhsil və yüksək ixtisaslı kadrların hazırlığı sahəsində də böyük perspektivləri təmin edir. Bu siyasət kontekstində, yeni iqtisadi “İpək yolu” layihəsinin iştirakçıları olan ölkələr ali təhsil sahəsində innovasiya texnologiyalarını möhkəmlətməli, ali təhsil sistemlərini təkmilləşdirməli, təhsil proqramlarını yaxşılaşdırmalı, tələbələrin sayını artırmalı və tədrisi tədqiqat təcrübəsilə uyğunlaşdırmalıdır. Ancaq yeni iqtisadi “İpək yolu” ölkələrində Çin tərəfindən təhsil proqramlarının inkişaf etdirilməsi məsələlərində böyük çətinliklər də var. Onlardan ən əsaslarından biri “Bir kəmər, bir yol” regionu ölkələrində Çin və əcnəbi dilli müəllimlərin çatışmazlığıdır.
Təhsil - “Bir kəmər..” strategiyasının məntiqi davamı
Onun sözlərinə görə, təhsil sahəsində əməkdaşlığın inkişafı “Bir kəmər, bir yol” strategiyasının məntiqi davamıdır. Və bu siyasət Avrasiya məkanında Çinin üstünlüyünün təmin olunması hədəflərinə yönəlik effektiv fəaliyyətdir. Bu isə o deməkdir ki, “kəmər” ölkələrində çinli mütəxəssislərin cəlb edilməsi ilə həyata keçirilən birgə layihələr Çinin imicini gücləndirəcək, həm də bu ölkəni innovasiyaların daşıyıcısı, texnologiyalar, dünya səviyyəli ixtisaslaşmış kadrların hazırlanması məkanı kimi tanıdacaq. Çinin aparıcı universitet mərkəzlərində xarici tələbələrin təhsil proqramları “kəmər” ölkələrində Çinə fokuslanmış yerli elitaların formalaşmasının, eyni zamanda qlobal axtarışın və istedadlı gənclərin işlə təmin olunmasının güclü mexanizmi, eləcə də effektiv alətidir. Bundan başqa, layihədə bilavasitə Çin kapitalı, universitetləri və biznesi hesabına “kəmər” ölkələrinin ərazisində beynəlxalq təhsil və elmi mərkəzlərin inkişaf etdirilməsi də əsas hədəflərdəndir.
“Kəmər” innovasiyaların inkişafına təkan verəcək
Beləliklə də layihənin təşəbbüskarları qeyd edirlər ki, “Bir kəmər, bir yol”un məqsədi region ölkələrində innovasiyaların inkişafına təkan verməkdir. Məhz innovasiyalar inkişafa təkan verən önəmli qüvvədir.
Layihənin təqdimatında bildirilib ki, innovasiyalı inkişafa yardım etməli və rəqəmsal iqtisadiyyat, süni intellekt, nanotexnologiya və kvant hesablama texnikası kimi öncül sahələrdə əməkdaşlığı fəallaşdırmalıyıq. Elm və texnologiyanı sənaye və maliyyəyə tətbiq etməklə innovasiya üçün şərait təkmilləşdirilməli və resursları birləşdirməklə onların inteqrasiyası sürətləndirilməlidir. Müxtəlif ölkələrin gəncləri üçün inkubatorlar yaradılmalıdır ki, internet dövründə biznesin inkişafı və arzuların həyata keçməsinə imkan yaransın.
Çin innovasiyalar sahəsində başqa ölkələrlə əməkdaşlığı möhkəmləndirəcək. “Bir kəmər, bir yol” çərçivəsində elm və texnologiya sahəsində nailiyyətlərin beynəlxalq mübadiləsi, birgə laboratoriyaların yaradılması, texnoparkların əməkdaşlığı və texnologiyaların ötürülməsi üzrə təşəbbüsləri ehtiva edən elm, texnologiya və innovasiya sahəsində Perspektiv əməkdaşlıq planının gerçəkləşdirilməsi nəzərdə tutulub. Yaxın beş il ərzində 2,5 min gənc əcnəbi alim Çinə qısamüddətli araşdırmalara dəvət olunacaq, 5 min xarici alim, mühəndis və menecerə təlim keçiləcək və 50 birgə laboratoriya yaradılacaq.
Beləliklə də “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsü ali təhsil sahəsində əməkdaşlıq platformasının yaradılmasını, sıx regional əməkdaşlığın təmin olunmasını, “İpək yolu”nda yerləşən ölkələr və regionlarda olan universitetlər arasında əməkdaşlığın genişləndirilməsini nəzərdə tutur ki, bu da nəticə etibarı ilə universitetlər arasında tələbə mübadilə proqramlarının hazırlanmasına imkan vermək, ali məktəblər arasında səyləri birləşdirmək və elm, siyasət, iqtisadi tədqiqatlar, kadr hazırlığı və s. sahələrində beynəlxalq əlaqələri qaydaya salmaq, iştirakçı ölkələrdə təhsilin keyfiyyətini yüksəltmək, Avrasiya regionunda yeni “İpək yolu” iqtisadi kəməri ölkələrinin iqtisadi artımına imkan yaratmaq məqsədi daşıyır.
Oruc MUSTAFAYEV |
|
![]() |
17.05.2019 | 12:05 |
|
|
|