“Uğur üçün tədris” | |
Müasir dövrün reallıqları təhsil sahəsində çalışanların kommunikativ və ünsiyyət bacarıqlarının inkişaf etdirilməsi zəruriliyini şərtləndirir. Ünsiyyət bacarıqlarından söhbət düşəndə isə, ilk növbədə, ingilisdilli müəllimlər, onların səriştə və bacarıqlarının təkmilləşdirilməsi önə çıxır. Son illərdə ingilis dilinin əhəmiyyətinin daha da artması isə bu sahənin müəllimlərindən çeviklik, xüsusi qabiliyyətlər tələb edir. Elə bu zərurəti nəzərə alan Təhsil Nazirliyi və ölkəmizdə təhsil sahəsində həyata keçirilən bir sıra tədbirlərdə yaxından dəstək göstərən British Council təşkilatı 2017-ci ildən dövlət məktəblərində ingilis dili müəllimlərinin peşəkar inkişafına yönəlmiş “Uğur üçün tədris” (SPEX) layihəsini həyata keçirir. Bu günə kimi ümumilikdə 120 Bakı şəhər məktəbindən 1200 ingilis dili müəllimini əhatə və bir akademik il ərzində davam edən layihə çərçivəsində ingilis dili müəllimləri özlərinin danışıq və tədris bacarıqlarını inkişaf etdirirlər.
Təlimlərin gedişi və əldə olunan nəticələrlə bağlı məlumat almaq məqsədilə Bakıdakı 272 nömrəli tam orta məktəbdə olduq və təlim prosesinin iştirakçıları ilə söhbətləşdik.
“Hədəfimiz daha çox məktəbi əhatə etməkdir”
Bir neçə il öncə Təhsil Nazirliyinin təşəbbüsü ilə British Council beynəlxalq təlimçi-konsultant mütəxəssis Saymon Borqu dəvət edib. Bu mütəxəssis orta məktəb müəllimləri, direktorlarla görüşərək müəllimlərin ehtiyaclarını araşdırıb və bu ehtiyaclara əsasən də proqram tərtib edilib. Proqram ilk dəfə 2017-ci ildə pilot layihə kimi həyata keçirilib və uğurlu nəticələr əldə olunub. Nəticələr ötən il Təhsil Nazirliyinə təqdim olunub. Həm müəllimlər, həm də məktəb rəhbərlikləri tərəfindən təlimlərlə bağlı çox müsbət rəylər əldə edilib. Müəllimlər ilk növbədə layihədən əvvəl diaqnostik testdən (aptist) keçirilib, onların səviyyələri müəyyən olunub. Səviyyələrə uyğun da onlar qruplara bölünüb. Amma müəllimlərdən savayı biz pilot layihə olaraq şagirdləri də imtahana cəlb etmişdik. Şagirdlər kontrol qrup olaraq 2 yerə bölünüb- yəni bu layihədə iştirak edən müəllimlərin dərs keçdikləri şagirdlər və dərs keçmədikləri məktəblilər. Yəni biz bu yolla layihənin səmərəliliyini ölçmək istəyirdik. 400 nəfər şagirddən 200-ü müəllimin təlim keçdiyi, 200 nəfər isə təlim keçilməyən şagirdlər idi. İlin sonunda yenə bu iştirakçılar imtahandan keçirilərək nəticələr əldə edildi, yəni inkişafın ölçülməsi məqsədilə imtahanlar təşkil olundu. Saymon Borqun hesabatı əsasında əldə olunan nəticələrə görə müəllimlərin dərs dediyi şagirdlərin digər şagirdlərə nisbətən daha yaxşı nəticələr əldə etdikləri məlum oldu. Bu il də anoloji araşdırma aparılıb. Təlimlərdə iştirak edən müəllimlər, eləcə də həmin şagirdlər də yenidən imtahan verəcəklər və yenidən bu hesabat təqdim olunacaq. Biz əminik ki, keçən ildəkindən də uğurlu nəticələr əldə edəcəyik. Həm məktəb rəhbərləri, həm müəllimlər, həm də nazirlik layihə barədə olduqca müsbət rəylər bildirirlər. Müəllimlər gözəl nəticələr əldə edir və onları dərslərində tətbiq edirlər.
- Müəllimlərin qiymətləndirilməsi necə aparılır?
- Müəllimlər üçün beynəlxalq aptis (ingilis dil bacarıqlarının qiymətləndirilməsi) imtahanı təşkil olunur. Bu, kompüter əsaslı imtahandır, orada heç kimi heç kimi imtahan etmir. Proses sırf kompüterlə aparılır. Şagirdlər və müəllimlər üçün ayrı-ayrı aptis imtahanlar təşkil olunur. Bütün nəticələr kompüter vasitəsilə qiymətləndirilir. İmtahan 4 bacarıq - yazı, oxuma, dinləmə və danışıq üzrə aparılır. Danışıq da heç bir kənar təlimçinin iştirakı olmadan kompüter vasitəsilə qiymətləndirilir və nəticələr əldə olunur. Layihə bir akademik il ərzində davam edir və həm metodologiya, həm danışıq qabiliyyətinə əsaslanır. Burada dilin inkişafı ilə yanaşı, metodologiya və məktəbəsaslı peşəkər inkişaf kursları da nəzərdə tutulub. Burada danışıq qabiliyyətinə əsaslanan hissə 167 akademik saatı əhatə edir. Mütəmadi olaraq təlimçilər, bizim mütəxəssislər gəlib bu kursları müşahidə edirlər. Müəllimlərlə görüşərək rəylərini, nə kimi nəticələr əldə olunduğunu, layihənin onlara nə kimi təsir göstərdiyini öyrənirik. Nəticələr müsbətdir və keçən il olduğu kimi, yekun hesabat yenə iyul ayının sonlarında Nazirliyə təqdim olunacaq.
- Yəni, aptist imtahanından sonra...
- İmtahan iyulun sonunda keçiriləcək. Qiymətləndirmələrdən biri də müəllimlərin dərslərinin müşahidəsidir, yəni kurslar başlamamışdan əvvəl onlar aptis imtahanında iştirak edirlər. Onların nəticələri, səviyyələri müəyyən olunur. Amma eyni zamanda hər bir müəllimin məktəbdəki dərsi müşahidə olunur və qiymətləndirilməsi aparılır. Diaqnostik qiymətləndirmənin nəticələri yenə mütəxəssislərə göndərilir və sonda müəyyən saatda kursları keçirdikdən sonra aptislərlə bərabər yenə də müəllimlərin yekun dərslərinin müşahidəsi aparılır. Onların əsasında müəllimin tədrisetmə, dil, interaktiv dərs keçmə qabiliyyəti qiymətləndirilir və sonda müəllimə rəy verilir. Təlimçi atrıq bilir ki, müəllimin hansı sahədə inkişafına ehtiyac var.
- Layihənin əhatə dairəsi necədir?
- Əvvəlcə layihə 54 pilot məktəbi əhatə edirdi. Uğurlu nəticələr əldə edildikdən sonra ötən akademik ildən 60-a yaxın məktəbi layihəyə cəlb etmişdik. Hədəfimiz daha çox məktəbi əhatə etməkdir. Yəni daha çox müəllim peşəkar inkişafa nail olsun, gözəl nəticələr əldə etsin, bundan da şagirdlərimiz bəhrələnsinlər. Onların ingilis dili səviyyəsi artırılsın. Əsas hədəf müəllimlərin danışıq bacarıqlarının yüksəldilməsidir.
“Uğur üçün tədris” əsasən Bakı şəhərini əhatə edir. Amma regionlarda bizim digər layihələrimiz var ki, həyata keçirilir. Biz ümid edirik ki gələcəkdə bu layihə regiona da çatsın.
- Təhsil Nazirliyinin layihəyə dəstəyi barədə nə deyərdiniz?
- Əslində bu layihə ilk növbədə Təhsil Nazirliyinin təşəbbüsü olub. Biz də bu sahədə kifayət qədər təcrübəsi olan bir qurum kimi öz töhfəmizi veririk. Çünki Təhsil Nazirliyi belə bir təşəbbüs irəli sürmüşdür ki, orta məktəb müəllimlərinin peşəkar inkişafa ehtiyacı var. Bu sahənin araşdırılmasını və inkişafın təhlilini istəyirdi. Biz də öz növbəmizdə geniş iş təcrübəsi olan mütəxəssisi dəvət etdik. Bu mütəxəssis nazirliyin əməkdaşları ilə sıx görüşlər keçirdi, daim əlaqadə olduğu müəllimlərlə, məktəb rəhbərləri ilə görüşdü, təhlillər apardı. Müəllimlərin daha çox nəyə ehtiyacı olduğu müəyyənləşdi.
Burada ingilis dilinin tədrisindən savayı metodologiya da, tədris etmək bacarıqları da diqqət mərkəzindədir. İngilis dili elə bir sahədir ki, mütəmadi olaraq öz üzərinizdə işləmək, materiallar, resurslar lazımdır. British Council-in bu sahədə çox böyük təcrübəsi, onlayn resurslarımız, çap resurslarımız var. Bunlar da mütəmadi olaraq yenilənir. “Azərbaycan müəllimi” qəzetində də ingilis dilindən nümunələr dərc olunur. Müəllimlərin çoxunun bundan xəbəri yoxdur. Təlimlər zamanı müəllimlərə bu resurslar barədə məlumat verilir, istifadə qaydaları öyrədilir. Bu resurslar təkcə müəllimlər üçün deyil, həm də tələbələr üçün əhəmiyyətlidir. İstənilən şəxs resurslara daxil olaraq özünü yoxlaya, oyunlar vasitəsilə ingilis dilini öyrənə bilər. Yəni ingilis dilini darıxdırıcı vasitə kimi kitablardan yox, əylənərək öyrənə bilərlər. Müəllimlər də bu resursları öyrənərək dərslərdə tətbiq edə bilərlər. Müəllimlərin özlərinin inkişafı üçün də çox gözəl resurslar var, onlar da daim hər il yenilənir.
“Müəllimlərimizin bu kurslara çox böyük ehtiyacı var”
“Layihənin hər il keçirilməsini istərdik”
“Bu layihədən çox şeylər öyrəndik”
“Özümüzdə bir inkişaf görürük”
Oruc MUSTAFAYEV |
|
![]() |
21.06.2019 | 11:34 |
|
|
|