York
Universiteti (University of York) İngiltərənin
York şəhərində yerləşir və ölkənin müasir
elmi-tədqiqat mərkəzlərindən biridir.
Böyük Britaniyanın "Times Higher Education
Supplement - QS World Universities Rankings"
jurnalının 2009-cu ildə apardığı dünya
universitetlərinin reytinqinə əsasən, York
Universiteti 100 ən yaxşı ali məktəb arasında
70-ci yerdə olub. "Times Higher Education World
University Rankings"in 2010-cu il üzrə dünyanın
ən nüfuzlu universitetləri arasında apardığı
araşdırmaya əsasən, York Universiteti 81-ci, "QS
World University Rankings"in açıqlamasına görə
isə 88-ci yerdə qərarlaşıb.
York Universiteti Avropa Universitetləri
Assosiasiyasının, Ağ Qızılgül Universitet
Konsorsiumunun, Ümumdünya Universitetlər
Şəbəkəsinin və Böyük Britaniyanın 19
universitetindən ibarət olan "Qrup-1994"ün
üzvüdür.
Tarixi
1617-ci ildə Kral I Ceymsə York Universitetinin
yaradılması təklifi ilə müraciət olunsa da, bu
məsələ 1960-cı ilədək həll edilməmiş qalır. Bu
ildən sonra isə universitetin yaradılması
məsələsi yenidən müzakirə olunur. Beləliklə,
1963-cü ilin oktyabrında Kral Malikanəsindəki
Heslinqton Holl binasında 28 müəllim və 230
tələbə ilə York Universiteti fəaliyyətə başlayır.
Universitetin yaradılması və inkişafında bu ali
məktəbin ilk kansleri Baron Ceyms Raşemin böyük
rolu olur.
İlk
dövrdə universitet 3 binada fəaliyyət göstərir.
Bir il sonra York Universiteti ərazisinin
genişləndirilməsi işinə başlayır. Universitetin
əsas binası olan Heslinqton Hollun
yaxınlığındakı bataqlıq ərazidə bu ali məktəbin
mərkəzi hissəsi - Heslinqton kampusu tikilir.
Kampusda landşaft parkı, süni göl, örtülü
keçidlər və s. istifadəyə verilir.
1965-ci ildə York Universitetinin Deruent və
Lanqvit kollecləri açılır. 3 il sonra ali
məktəbin daha iki kolleci - Vanbraf və Qudrik
yaradılır. 1969-cu il Alkuin Kollecinin
fəaliyyətə başlaması ilə yadda qalır. 1972-ci
ildə Ventvort, 1992-ci ildə Ceyms, 2003-cü ildə
isə Qalifaks kollecləri istifadəyə verilir.
XX əsrin sonlarına qədər York Universitetində 8
kollec, 3 laboratoriya, akt zalı, JB Morrell
kitabxanası, idman kompleksi, Cek Layons konsert
zalı fəaliyyət göstərir. Universitetdə təhsil
alan tələbələrin sayı isə 2500-ə qədər artır.
Büdcəsi və təhsil haqqı
2009-2010-cu tədris ilində York Universitetinin
illik gəlirləri 242880000 funt-sterlinq olub.
Həmin vəsaitin 64155000-i maliyyə şurası
qrantları, 71406000-i təhsil haqqı və təhsil
sazişləri, 57429000-i tədqiqat qrantları və
sazişləri, qalanlarını isə digər vasitələr
hesabına əldə olunan gəlirlər təşkil edib. Bu
tədris ilində ali məktəbin ümumi xərcləri
237035000 funt-sterlinq olub. Həmin məbləğin
138424000-i əməkdaşların əməkhaqqı, 14993000-i
amortizasiya, qalanlarını isə digər xərclər
təşkil edib.
2010-2011-ci tədris ilində York Universitetində
yerli və Avropa Şurasına daxil olan ölkələri
təmsil edən tələbələrin bakalavr pilləsində
illik təhsil haqqı 3290-3375 funt-sterlinqdir.
Bu ölkələrdən olan tələbələr tibb bacısı
ixtisası üzrə təhsil haqqından azad olunurlar.
Bakalavr səviyyəsi üzrə əcnəbi tələbələrin
təhsil haqqı təhsil proqramından asılı olaraq,
12000-15000 funt-sterlinq arasında dəyişir.
Universitetdə magistr, PhD səviyyələri üzrə
yerli və Avropa Şurası ölkələrindən olanlar üçün
təhsil haqqı 3732-4200, əcnəbi tələbələr üçün
isə 15000-15600 funt-sterlinq arasındadır.
Burada təhsil haqqı ildən-ilə artır.
Hall-York
Tibb Məktəbində yerli və Avropa Şurasına daxil
olan ölkələri təmsil edən tələbələrin təhsil
haqqı 3375, əcnəbi tələbələrin təhsil haqqı isə
23268 funt-sterlinqdir. Məktəbdə magistr, PhD
səviyyələri üzrə yerli və Avropa Şurası
ölkələrindən olanlar üçün təhsil haqqı 3440,
əcnəbilər üçün isə 14300 funt-sterlinq təşkil
edir.
York Universitetində tələbələrə müxtəlif
təqaüdlər və təhsil haqqını ödəməkdə köməklik
etmək məqsədi ilə kreditlər təklif olunur.
Təqaüd tələbəyə təhsildə, idman və digər
sahələrdə göstərdiyi yüksək nəticələrə görə,
eləcə də maddi vəziyyəti çətin olan tələbələrə
verilir. Bu ali məktəbdə əcnəbi tələbələr üçün
əsas üç təqaüd - SOS (Scholarship for Overseas
Students), ORS (Overseas Research Scholarship),
eləcə də magistr və doktorantlar üçün OCS
(Overseas Continuation Scholarship) təqaüdləri
mövcuddur. Bu təqaüdlərin məbləği ildə 5000
funt-sterlinqdir. Həmçinin əcnəbi tələbələr üçün
universitetdə müxtəlif məbləğli Fulbrayt,
Çivninq, York Marşall, Ümumdünya Tədqiqatları və
s. təqaüdlər təklif olunur. Hər hansı bir
təqaüdü almaq istəyən tələbə universitetə ərizə
ilə müraciət etməlidir.
York Universitetində yataqxanaların qiyməti
digər universitetlərin yataqxanalarına nisbətən
daha ucuzdur. Qeyd edək ki, 8000-9800
funt-sterlinq məbləğlə universitet
yataqxanalarında bir il ərzində qalmaq,
qidalanmaq, sığortalanmaq, kommunal xərcləri
ödəmək, eləcə də kitab və geyim almaq mümkündür.
Universitet bu gün
York
Universitetinin Heslinqton kampusu York
şəhərinin şərqində yerləşir və York Elmi Parkı,
Milli Elmi Tədris Mərkəzini əhatə edir. 1964-cü
ildə Heslinqton kampusunun tikintisi ilə
əlaqədar buradakı bataqlıq ərazilər qurudulur,
süni göl yaradılır, geniş sahə yaşıllaşdırılır
və ümumilikdə quruculuq işləri həyata keçirilir.
Memar Endrü Derbşir tərəfindən tələbə
şəhərciyində orijinal binalar tikilir. Binalar
bir-biri ilə körpü və xiyabanlarla birləşdirilir.
Kampusdakı səkkizgüşəli bina iclas və imtahanlar,
müxtəlif tədbirlər, teatr və konsertlər keçirmək
üçün nəzərdə tutulub. Bu binada Ueylers, Corc
Melli, Soft Meçin, Pink Floyd, Pol Makkartni
kimi məşhur şəxslər çıxış edib. 1985-ci ildə "Bumtaun
Rats" pop qrupunun burada çıxışı zamanı binanın
orkestr çuxurunun örtüyü zədələnir. Bu səbəbdən
zalda pop musiqi və rəqslərinin nümayişi qadağan
olunur. Hazırda həmin zalda klassik musiqi
konsertləri keçirilir.
Heslinqton kampusunda Cek Layons konsert zalı,
Artur Sayks Raymer auditoriyası yerləşir.
Kampusun ərazisindəki Raymod Berton
kitabxanasının binası fərqli dizayna malikdir və
bu səbəbdən də bir sıra mükafatlara layiq
görülüb. Hazırda universitet bu kampusun
genişlənməsi üzrə yeni tikinti-quruculuq işləri
aparır. Heslinqtonun şərqində Şərqi Heslinqton
kampusunun yaradılması məqsədi ilə böyük bir
ərazi təmizlənib və yeni tikintilər üçün hazır
vəziyyətə gətirilib. Universitet həmin ərazidə
meşə salmağı, bataqlıqları qurutmağı, nəqliyyat
yolları çəkməyi, yeni tikililər ucaltmağı,
Əczaçılıq, Stomatologiya və s. departamentləri
açmağı planlaşdırır. Hazırkı Heslinqton
kampusunun isə Qərbi Heslinqton adlandırılması
nəzərdə tutulur.
Kampusun
ərazisində süni göl yerləşir və bu, Avropanın ən
böyük plastik dibli gölüdür. Həmin ərazidə vəhşi
və yarımvəhşi su quşları, müxtəlif canlılar
məskunlaşıb. Göl quş qoruğu hesab olunur.
Qoruqda Kanada, Barnakl, boz, ağ və digər
ördəklər, qara və ağ qu quşları, müxtəlif növ
balıqlar saxlanılır. Göldə yalnız lisenziyası
olan ovçulara mövsümdən asılı olaraq balıq ovuna
icazə verilir. Kampusun digər hissəsində
dovşanlar yaşayır. Dovşanları ovlamaq qadağandır
və onlar xüsusi şəraitdə bəslənir. Heslinqton
kampusunda qapalı və açıq idman kompleksləri,
hovuz və s. yerləşir.
Kampusdan 5 km aralıda yerləşən tarixi Kral
Malikanəsində York Universitetinin Memarlıq,
Tarix departamentləri, Orta əsrlər və XVIII əsr
tədqiqatları bölməsi, bir sıra incəsənət
mərkəzləri yerləşir. Malikanənin yaxınlığındakı
Dekan parkında böyük miqdarda nadir kitabların
saxlandığı Minster kitabxanası yerləşir.
York Universitetinin nəzdində 8 kollec (Lanqvit,
Deruent, Alkuin, Vanbraf, Qudrik, Uenvort, Ceyms,
Qalifaks kollecləri), 23 departament (Arxeologiya,
Biologiya, Kimya, Kompüter elmləri, İqtisadiyyat
və əlaqəli elmlər, Təhsil tədqiqatları,
Elektronika, İngilis dili və ədəbiyyatı, Ətraf
mühit, Sağlamlıq elmləri (Tibb bacısı), Tarix,
İncəsənət tarixi, Dil və linqvistika elmləri,
Hüquq, Riyaziyyat, Fizika, Musiqi, Fəlsəfə,
Psixologiya, Siyasət, Sosial siyasət və sosial
fəaliyyət, Sosiologiya, Teatr, kino və
televiziya departamentləri), 3 məktəb (York
İdarəetmə, Hall-York Tibb, Siyasət, İqtisadiyyat
və Fəlsəfə məktəbləri) fəaliyyət göstərir.
Departament və məktəblər kolleclərin binalarında,
Kral Malikanəsində və ya Heslinqton kampusunda
xüsusi binada yerləşir. York Universiteti
kollegial sistemə malikdir - universitetin
tələbələri kolleclərdə məskunlaşır və təhsil
müəssisəsini bitirənədək burada qalırlar.
Lanqvit
universitetin birinci yaradılan kolleclərindən
biridir və 1965-ci ildə fəaliyyətə başlayıb. Bu
kollecdə Təhsil tədqiqatları, İngilis dili və
ədəbiyyatı departamentləri yerləşir. Kollecin
xüsusi Rəsm, Norman Ri qalereyaları mövcuddur.
Burada mütəmadi olaraq sərgilər təşkil olunur,
açıq havada şahmat oyunları və s. keçirilir.
Kollec tələbələrin məskunlaşdığı A, B, C, D, E,
F bloklarından ibarətdir və burada 500-ə yaxın
tələbə qalır.
Deruent Kolleci 1965-ci ildən fəaliyyət göstərir.
Kollecdə Siyasət departamenti, Siyasət,
İqtisadiyyat və Fəlsəfə Məktəbi mövcuddur.
Kollec burada oxuyan bütün bakalavr, magistr və
doktorantları yerləşdirmək imkanına malikdir.
Deruent Kolleci təşkil etdiyi müxtəlif
tədbirləri və festivalları ilə seçilir.
Alkuin Kolleci 1967-ci ildə yaradılıb. Bu
kollecdə İqtisadiyyat və əlaqəli elmlər, Sosial
fəaliyyət və sosial siyasət, Sağlamlıq elmləri
departamentləri, Hall-York Tibb Məktəbi
mövcuddur. Kollecin yataqxana otaqları duş,
İnternet, telefon birləşməsi, camaşırxana ilə
təchiz olunub. Kollec Heslinqton kampusunun
şimal hissəsində yerləşir.
Vanbraf Kolleci 1967-ci ildə fəaliyyətə başlayıb
və York Universitetinin incəsənət yönümlü
kollecidir. Kollecdə Tarix, İncəsənət tarixi,
Dil və linqvistika elmləri, Musiqi
departamentləri yerləşir. Kollecdə tələbələr
sərbəst yataqxana seçimi imkanına malikdir və
hazırda burada kollecin 1700-dən çox tələbə və
əməkdaşı məskunlaşıb.
Qudrik Kolleci 1968-ci ildə açılıb və Heslinqton
kampusunun şərqində yerləşir. Kollecin ərazisi
və binaları özünəməxsusluğu, gözəlliyi ilə
seçilir. Riyaziyyat departamenti də bu kollecdə
fəaliyyət göstərir. 700-ə yaxın tələbənin
qaldığı bu kollecdə tələbələr üçün yüksək
yaşayış şəraiti yaradılıb.
1972-ci ildən açılmış Uenvort Kollecinin bir
sıra binaları 2002-ci ildə istifadəyə verilib.
Burada Sosiologiya, Psixologiya, Fəlsəfə
departamentləri fəaliyyət göstərir. Kollecdə
600-ə yaxın tələbə (magistr və doktorant)
yaşayır. Onların 75%-ni əcnəbilər təşkil edir.
Kollecdə magistr və doktorantların, eləcə də
tədqiqatçı və əməkdaşların elmi işlər
aparmaları, həmçinin rahat yaşamaları üçün ən
müasir şərait mövcuddur.
Ceyms
Kolleci 1992-ci ildən fəaliyyət göstərir. Kollec
12 blokdan ibarətdir və ümumilikdə burada 1500-ə
yaxın tələbə qalır. Gölün yaxınlığında yerləşən
bu kollecdə tələbələrə rahat və müasir şəraitə
malik otaqlar, mükəmməl xidmət təklif olunur.
Qalifaks York Universitetinin ən son yaradılmış
(rəsmi açılışı-2003-cü ilə təsadüf edir) və ən
böyük kollecidir. Kollec burada məskunlaşan
əcnəbi magistr və doktorantların,
tədqiqatçıların çoxluğu, idman yönümlülüyü ilə
seçilir. Kollecdə yataqxanalar evlərdən və
mənzillərdn ibarətdir, bu da tələbə kəndi
təsəvvürü yaradır. Qalifaks Kollecində 970
tələbə məskunlaşıb.
York Universitetinin kansleri BBC-nin sabiq baş
direktoru, York Universitetinin fəxri doktoru
Qreq Daykdır. O bu vəzifəyə 2004-cü ilin
avqustundan təyin edilib və universitetin
beşinci kansleridir. Ali məktəbin beşinci
vitse-kansleri isə 2002-ci ildən bu vəzifəni
daşıyan professor Brayan Kantordur.
Universitetdə ümumilikdə 3331 nəfər işçi
çalışır. Əməkdaşların 1214 nəfərini
professor-müəllim, qalanlarını isə inzibati
heyət təşkil edir.
Universitetdə təhsil alan tələbələrin ümumi sayı
14074 nəfərdir. Onların 10000-ə qədəri bakalavr,
4000-dən çoxu isə magistr və doktorantlardır.
Burada dünyanın bir çox ölkələrindən çoxlu sayda
əcnəbi tələbə təhsil alır.
"2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin
xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı"
çərçivəsində York Universitetində azərbaycanlı
gənclər də oxuyur. Onlardan Pəhlivan Elnur oğlu
Rəsulov beynəlxalq münasibətlər, Nərmin Qasım
qızı Seyidova hüquqşünaslıq, Ramin Rəhman oğlu
Həkimov siyasət və beynəlxalq münasibətlər,
Orxan Əli oğlu Rüstəmov və Aqşin Akim oğlu
Bədəlov riyazi iqtisadiyyat və maliyyə
ixtisasları üzrə bu ali məktəbin bakalavr
səviyyəsində təhsil alırlar. 2009-2010-cu tədris
ilində Səbuhi Akim oğlu Rzayev dövlət
idarəçiliyi və dövlət siyasəti, Mahir Həmid oğlu
Məmmədov beynəlxalq biznes və strateji
idarəetmə, Rafael Rafiq oğlu Gülmalıyev
iqtisadiyyat, Emin Zakir oğlu Zeynalov
iqtisadiyyat və maliyyə ixtisasları üzrə
magistratura səviyyəsinin məzunları olublar.
York
Universitetinin Tələbə Təşkilatı tələbələrin
nümayəndəlik orqanıdır. Ali məktəbdə təhsil alan
bütün tələbələr bu təşkilatın üzvü hesab olunur.
Tələbə Təşkilatının əsas məqsədi burada təhsil
alan gənclərin sosial həyatının
yaxşılaşdırılması, onların asudə vaxtlarını və
əyləncələrini səmərəli təşkil etməkdir.
Ali məktəbin Tələbə Kinostudiyası 1960-cı
illərdən, Tələbə Televiziyası isə 1967-ci ildən
fəaliyyət göstərir və İngiltərənin ən qədim
tələbə televiziya stansiyasıdır. Universitetin
Radiostansiyası Böyük Britaniyanın ən qədim
müstəqil radiostansiyasıdır və 2005-ci ildə "Ən
yaxşı radiostansiya" mükafatına layiq görülüb.
"Nouse" tələbə qəzeti universitetdə 1964-cü
ildən fəaliyyət göstərir və 2009-cu ildə "Ən
yaxşı tələbə KİV-i" adını, eləcə də müxtəlif
mükafatlar qazanıb.
Universitetin "The Lemon Press" satirik jurnalı
2009-cu ildən dərc edilir. Jurnal tez bir
zamanda onlayn və çap formatlarda populyarlıq
qazanır. "Yorker" veb-saytında universitet
haqqında məlumatlar, xəbərlər, şəkillər və s.
yayımlanır. 2005-ci ildən ali məktəbdə "The
Zahir" mədəni-fəlsəfi jurnal çap olunur.
Hər yay York və Lankaster universitetləri "Qızılgül
turniri" adı altında idman yarışları keçirirlər.
Bir çox idman klubunda futbol, xokkey, ekstremal
və s. idman növləri üzrə yarışlar təşkil olunur.
York Universiteti başqa ali təhsil müəssisələri
ilə birgə siyasi, mədəni, ekoloji, etik və s.
mövzularda turnirlər, diskussiyalar keçirir.
Ötən il York Universiteti "Times-High Education"
jurnalı tərəfindən "2010-cu ilin universiteti"
adı alıb. Mükafatı təqdim edən komitə bildirib
ki, universitet təkcə yüksək əhəmiyyətli
akademik və elmi kəşflərini deyil, sosial sahə
üzrə əldə etdiyi nailiyyətləri də nümayiş
etdirib. Universitet kampusunun birinci mərhələ
üzrə planlaşdırılmış vaxtda və ayrılmış 500
milyon funt-sterlinq çərçivəsində genişlənməsi,
malyariya xəstəliyi ilə mübarizədə göstərdiyi
mühüm xidmətlər, 3 il dalbadal Kraliça
mükafatına layiq görülməsi də ali məktəbin əsas
nailiyyətləri kimi qeyd olunub. Bütün bunlarla
yanaşı, York Universiteti incəsənət və humanitar
sahələrin inkişafı məqsədi ilə Humanitar
Tədqiqat Mərkəzi və Effektiv Təhsil
İnstitutunun yaradılması üçün 11 milyon
funt-sterlinq ayırıb.
York Universitetinin missiyası professional
bacarıq və ictimai dəyərlərə malik gələcək
liderlər nəsli yetişdirməkdir. İngiltərənin
qədim ərazisi olan Yorkşirin zəngin mühiti
əsasında tələbə və müəllimlərin şəxsi,
intellektual və peşəkar yüksəlişi üçün bu ali
məktəb müstəsna imkanlar yaradır. Universitetin
"Müdrikliyin kandarında" sözlərindən ibarət olan
şüarını doğrultmaq məqsədi ilə burada tədris və
tədqiqat sahəsində ən yeni texnologiyalardan
istifadə edilir.
Universitetin məşhur məzunları
|
Anibal Kavaku Silva |
Portuqaliyanın 21-ci prezidenti |
|
|
Han Seunq-Soo |
Cənubi Koreyanın 39-cu baş naziri |
|
|
Mühəmməd Hənif Atmar |
Əfqanıstanın daxili işlər naziri |
|
|
Kolvill Norbert Younq |
Mərkəzi Amerikada yerləşən Beliz
dövlətinin general-qubernatoru |
|
|
Qreq Dayk |
BBC-nin sabiq direktoru, York
Universitetinin kansleri |
|
|
Edvard Ekton |
Şərqi Anqlia Universitetinin
vitse-kansleri |
|
|
Con Uiterou |
"Sunday Times" qəzetinin baş redaktoru |
|
|
Mett Karter |
Leyboristlər partiyasının baş katibi |
|
|
Hyu Beyli |
Cənubi-Afrika tədqiqatçısı |
|
|
Helen Bell |
İngiltərə bəstəkarı və musiqiçisi |
|
|
Kerol Bromli |
ngiltərə şairi |
|
Hazırladı:
Lamiyə ƏLİYEVA |