Böyük Britaniyanın təhsil naziri Cillian Kiqan Londonda Dünya Təhsil Forumunda (Education World Forum 2024) çıxış edib.
"Azərbaycan müəllimi" xəbər verir ki, nazir çıxışında təhsilin bugünkü problemlərinin bəzilərinin COVID-dən sonrakı təsirlər, digərlərinin isə texnologiyadakı sürətli irəliləyişlərdən qaynaqlandığını ifadə edib.
"Və sonra iqlim dəyişikliyi var: gələcək nəsillər üçün davamlı dünyanı necə qura bilərik? Cavab aydındır: işlək bildiyiniz təcrübələri paylaşın. Ölkələrimiz və mədəniyyətlərimiz unikal olsa da, biz hamımız bir-birimizdən öyrənə bilərik”.
COVID bizim tərəqqimizi oğurladı
Nazir qeyd edib ki, biz birlikdə postpandemiya dövrünün eyni çətinlikləri ilə üzləşirik - xüsusən də məktəbdə olmayan şagird. Məktəbdə müntəzəm davamiyyət yalnız uşaqların gündəlik öyrənməsi ilə bağlı deyil. Bu, onların ünsiyyətcilliyini, rifahını və inkişafını artırır. Biz bunu on ildən çox əvvəl başa düşdük və davamiyyəti yaxşılaşdırmaq üçün çox çalışdıq. “2010 və 2020-ci illər arasında ingilis məktəblərində davamiyyətlər 6%-dən 4,8%-ə düşüb. Ancaq çox şeylə yanaşı, COVID bizim tərəqqimizi oğurladı, çünki bütün dünyada məktəb sistemləri zərər çəkdi. Səbəblər mürəkkəbdir, lakin nəticələr eynidir”
Süni intellekt həyatımızı da dəyişəcək
Nazir çıxışında süni intellektin britaniyalı böyük pioneri Demis Hassabisdən belə bir sitat gətirib: "Bu gün bütün smartfonlarımızı və digər cihazlarımızı necə istifadə etdiyimizə baxın – bu yeni texnologiyalara asanlıqla uyğunlaşırıq. Süni intellekt bu dəyişikliklərdən biri olacaq".
Nazir əlavə edib ki, biz artıq süni intellekti gündəlik həyatın ayrılmaz hissəsi kimi düşünmədən istifadə etməyə başlayırıq. Ancaq ondan təhsildə ən böyük problemlərin öhdəsindən gəlmək üçün də istifadə edilə bilər:
“Hansı vasitələrin vacib olacağını necə bilərik? Şagirdlərin məktəb davamiyyətinin nizamlanmasında olduğu kimi, təsirli müdaxilələri göstərən məlumatlar və dəlillər toplamalıyıq. Buna görə 2011-ci ildə Təhsilə Dəstək Fondu yaratdıq. Hazırda ibtidai sinif uşaqlarının performansını yaxşılaşdırmaq üçün süni intellektin necə səmərəli istifadə edilə biləcəyini sınayırlar.
Bu, bir çox şirkətin süni intellektə əsaslanan təhsil həlləri təklif etdiyi dinamik bazardır.
Maths-Sihizz onlayn təlim proqramı, 6-10 yaş arasındakı uşaqlara hesablama bacarıqlarını inkişaf etdirməyə nə qədər kömək etdiyinə görə qiymətləndiriləcək.
Başqa bir proqram olan DreamBox Reading Plus onlayn proqramından istifadə edərək uşaqların səlisliyini, anlayışını və söz ehtiyatını dəstəkləyir. 30 il ərzində beynəlxalq biznesdə olan bir şəxs kimi bilirəm ki, yalnız işə daha tez gəldiyiniz təqdirdə uğur qazana bilərsiniz. Süni intellekt Silikon Vadisinə tək getmək üçün çox gözəl bir fürsətdir.
Məktəblərdə istifadə olunan süni intellektin həqiqətən işləməsini və ehtiyaclarımıza uyğun olmasını təmin edərək irəliləyirik. Keçən il müəllimlər üçün süni intellekt alətlərini real ssenarilərdə sınaqdan keçirə biləcəkləri iki günlük hackathona baş çəkdim. Siniflərimizdə həqiqətən nəyin işlədiyini bilirlər”.
Süni intellektə əsaslanan yeni dərs
Britaniyalı nazir qeyd edib ki, İngiltərədə kurikulum tədrisini dəstəkləmək üçün müstəqil resurs təchizatçımız olan “Oak” Milli Akademiyası süni intellektə əsaslanan yeni dərs planlaşdırma aləti hazırlayır. “Aıla” adlı bu "süni intellekt dərs köməkçisi" müəllimlərə dəyərli vaxtlarına qənaət edərək öyrənmə resurslarını yaratmağa və uyğunlaşdırmağa kömək etmək üçün yaradılıb: “Ümumi böyük dil modellərindən fərqli olaraq, onun tədrisi xüsusi olaraq milli ingilis dili kurikulumunda və “Oak”-ın öz resurslarında aparılır. Bu, dərslərin yüksək keyfiyyətini və ingilis kontekstinə uyğunlaşmasını təmin edəcəkdir.Təhsil süni intellektinin ən yaxşı sübutları bizi məhz buna gətirib çıxardı. Öyrəndiklərimizi bölüşməyə çalışırıq ki, digər təhsil sistemləri fikirlərimizdən faydalana bilsin və birlikdə işləyə bilək”.
“İqlim dəyişikliyindən daha aktualı yoxdur”
Təhsil naziri hesab edir ki, təhlükəsizlik effektivlik qədər vacibdir: “Buna görə də biz Süni İntellekt İnstitutu yaratdıq ki, onun sürətli inkişafı qarşısında heç bir ölkə çaşbaş qalmasın. Elm və innovasiya departamentimiz hazırda Cənubi Koreya ilə virtual süni intellekt sammiti keçirir, çünki yalnız beynəlxalq dialoq vasitəsilə milli işləmələri paylaşmaqla bu sahədə baş verən hadisələrdən xəbərdar ola bilərik. Qeyd etdiyim problemlərdən iqlim dəyişikliyindən daha aktualı yoxdur.
Təhsil uşaqlara təmiz və davamlı gələcək haqqında geniş fikirlər verməklə öz rolunu oynamalıdır. Buna görə 2022-ci ildə İngiltərənin İqlim Dəyişikliyi ilə mübarizədə təhsil sisteminin həlledici rolunu əks etdirən davamlılıq və iqlim dəyişikliyi strategiyasını həyata keçirməyə başladıq.
Bizim Milli Təhsil Təbiət Parkı sxemimiz hər bir məktəb sahəsinə özlərini ölkənin kollektiv təhsil şəhərciyinin biomüxtəlifliyinin və iqlim davamlılığının qorunmasına töhfə verən qurum kimi görməsinə imkan verir.
İqlim dəyişikliyinin həlli kimi təhsil ötən COP28-in əsas mövzusu olub.
Orada UNESCO və qlobal təhsil tərəfdaşlığı ilə birlikdə təhsil və iqlim bəyannaməsini təqdim etdik. 40-dan çox ölkə, iqlim baxımından optimallaşdırılmış bir təhsil yaratmaq öhdəliyini nümayiş etdirərək bəyannaməmizi dəstəklədi. Ümid edirik ki, təhsil Bakıda COP29 – da ən mühüm mövzu olaraq qalmaqda davam edəcək və bugünkü şagirdlərin miras alacağı problemə daha geniş yanaşmanı təmin edəcək. Böyük fikirləri bölüşmək və inkişaf etdirmək də təşviq etdiyimiz bir şeydir. Dünyanın güclü beynəlxalq əlaqələrdən faydalanan ən yaxşı universitetlərinə ev sahibliyi edirik. Həqiqətən, İngiltərə hazırkı və son illərdəki 58 dünya liderini yetişdirib”.
Məktəbə davamiyyət - problemlər qalmaqdadır
Nazirə görə, hazırda uşaqların psixi sağlamlığı və məktəbə davamiyyəti kimi problemlər hələ də qalmaqdadır: “Bunlara dövrümüzün digər böyük məsələləri də əlavə olunur: uşaqları texnologiya ilə təhlükəsiz şəkildə tanış etmək, eyni zamanda onların həyatlarına zərər və ya hökmranlıq etməyə imkan verməmək, gələcək dünyalarını qorumaq üçün iqlim fəaliyyətini və məlumatlılığı sürətləndirmək.
Biz müxtəlif ölkələrdən gəlmişik, lakin bir çox əsas məqsədlərimizi paylaşırıq. Biz istəyirik ki, uşaqlar təhsillərindən ən yaxşı şəkildə yararlansınlar.
Yuxarıda qeyd olunan problemlərin təsirini necə məhdudlaşdırırıq?
İşlək olan məlum təcrübəni paylaşmaq inadkar problemlərin öhdəsindən gələ bilər. Əsl dəyişiklik çətindir. Keçmişdə birlikdə uğurla işləmişik. Biz bu əsrin cari və gələcək təhsil problemlərini belə həll etməliyik. Malala Yousafzainin dediyi kimi: “Problemlər çoxdur, amma düşünürəm ki, bütün bu problemlərin həlli var. Bu, sadəcə birdir və bu, təhsildir”.
Bu həftə təhsil həllərini müzakirə etmək üçün bir araya toplaşarkən, ölkənizdə gördüklərinizi bölüşməyi unutmayın. Uşaqların gələcəyi bizim bütün həll yollarımıza əsaslanır”.
Qeyd edək ki, mayın 19-dan Londonda Dünya Təhsil Forumu başlayıb. 114 ölkədən 120 nazirin iştirak etdiyi forum “Süni intellektin təşviqi, insan münasibətləri və dayanıqlılığın qurulması, iqlim fəaliyyətinin sürətləndirilməsi. Daha güclü, daha cəsarətli, daha yaxşı təhsil üçün siyasət və icranı necə prioritetləşdirməliyik?” mövzusuna həsr olunub.
Oruc MUSTAFAYEV