Zamanın ölçülməsinin dəqiqliyi inqilabi dəyişikliklərin astanasındadır. Vaxt indi gündəlik həyatımızın əsas elementidir – qol saatlarından GPS sistemlərinə, rabitə sistemlərinə və elektrik şəbəkələrinə qədər.

"Azərbaycan müəllimi"xəbər verir ki, tarix boyu bəşəriyyət vaxtı ölçmək üçün müxtəlif üsullardan istifadə edib. Günəş işığının qış gündönümü zamanı keçidi işıqlandırdığı İrlandiyanın qədim Nyuqranj yerindən tutmuş, təxminən eramızdan əvvəl 2000-ci ilə aid su saatlarına qədər. 1967-ci ilə qədər saniyə sutkanın 1/86400-ü kimi müəyyən edilirdi, lakin sonra Beynəlxalq Vahidlər Sistemi sezium-133 atomunun keçid tezliyinə əsaslanaraq tərifi dəyişdirdi.

Müasir atom saatları atomların keçid tezliyini yüksək dəqiqliklə ölçmək texnikasından istifadə edir. Belə dəqiqliyə nail olmaq üçün alimlər tezlik daraqlarından – darağın dişləri kimi bir-birindən bərabər məsafədə yerləşən müxtəlif dalğa uzunluqlu lazer impulslarından istifadə edirlər.

2021-ci ilin sentyabrında alimlər seziumdan daha yüksək keçid tezliyinə malik stronsiumdan istifadə edərək ölçmələr apardılar. Bu, 2030-cu ilə qədər ikincinin yenidən müəyyən edilməsi imkanını açır. 2024-cü ilin sentyabrında isə amerikalı alimlər torium-229 atomunun nüvəsindəki keçidləri ölçən nüvə saatının yaradılmasında mühüm irəliləyiş əldə ediblər.

Yeni nüvə saatı vaxtın ölçülməsində misli görünməmiş dəqiqlik vəd edir – vergüldən sonra on doqquzuncu işarəyə qədər. Bu, bizə ultra sürətli prosesləri öyrənməyə və GPS sistemlərinin işini yaxşılaşdırmağa imkan verəcək. Belə bir irəliləyiş elmi tədqiqatlar və texnoloji tərəqqi üçün yeni üfüqlər açır.

Mənbə: "The Conversation"