Rəy effektiv tədrisin əsas elementlərindən biridir, lakin onun təsir gücü çox vaxt necə təqdim və qəbul edildiyindən asılıdır. “Education Week” tərəfindən yayımlanan son məqalə Amerika Təhsil Araşdırmaları Assosiasiyasının illik toplantısında təqdim olunan araşdırmalara əsaslanaraq, rəyin tələbələr üçün tətbiq edilə bilən strategiya olduğunu vurğulayır.

Konkret rəyin əhəmiyyəti

“Yaxşıdır” və ya “daha da inkişaf etdirmək lazımdır” kimi ümumi rəylər şagirdləri inkişaf üçün kifayət qədər təmin etmir. Əvəzində, konkret rəy inkişaf üçün yol xəritəsi təqdim edir. Məsələn, “zəif arqumentdir” deməkdənsə, müəllimlər “arqumentinizi gücləndirmək üçün mətnə əsaslanan daha çox faktlar əlavə edin” deyə bilərlər. Dəqiq rəy tələbələrə zəif və güclü tərəflərini necə inkişaf etdirmək barədə konkret addımlar göstər.

Rəyin tədris məqsədləri ilə uyğunlaşdırılması

Effektiv rəy tapşırığın məqsədlərinə və kriteriyalarına birbaşa uyğun olmalıdır. Şagirdlər rəyin tədris məqsədləri ilə necə əlaqəli olduğunu başa düşdükdə, gözləntiləri qarşılamaq üçün daha hazırlıqlı olurlar. Məsələn, əgər tapşırıq tənqidi düşüncəni inkişaf etdirməyi hədəfləyirsə, rəy tələbələrin məlumatı necə təhlil və sintez etdiyini vurğulamalı, yalnız səthi məsələlərə, məsələn, qrammatikaya diqqət yetirməməlidir.

Konstruktiv və tətbiq edilə bilən rəylər 

Çox tənqidi və ya ümumi rəy şagirdləri ruhdan sala bilər, lakin tətbiq oluna bilən təkliflər onları həvəsləndirir. Səhvləri sadəcə göstərmək əvəzinə, müəllimlər konstruktiv təlimatlar təqdim edə bilərlər. Məsələn, bir şagirdin inşasının məna ardıcıllığı zəif olarsa, müəllim paraqraf sıralamasını dəyişməyi və ya keçid cümlələri əlavə etməyi təklif edə bilər.

Müsbət rəy mədəniyyətinin yaradılması

Rəy bacarıqları mühakimə deyil, inkişaf vasitəsi kimi təqdim edildikdə, şagirdlər onu qəbul etməyə daha meyilli olurlar. Sinifdə rəyi tədris prosesinin bir hissəsi kimi normallaşdıran bir mədəniyyət yaratmaq uğursuzluq qorxusunu azalda bilər. Həmyaşıdların bir-birinə rəy verməsini təşviq etmək və konstruktiv rəy verməyi və qəbul etməyi modelləşdirmək bu mədəniyyəti daha da gücləndirə bilər.

Rəyin qiymətləndirmədən ayrı şəkildə verilməsi

Məqalədə müzakirə olunan əsas məqamlardan biri də rəyin qiymətləndirmədən fərqləndirilməsidir. Rəy qiymətləndirilmə ilə birləşdirildikdə, şagirdlər tez-tez yalnız rəqəmə diqqət yetirir və inkişafa əhəmiyyət vermirlər. Rəyin müstəqil olaraq təqdim edilməsi şagirdlərin ona daha düşüncəli yanaşmasına imkan yaradır və onu yekun qiymətləndirmə deyil, inkişaf üçün bir bələdçi kimi görmələrini təmin edir.

Müəllimlər üçün praktiki tətbiqlər

Bunu təcrübədə daha effektiv tətbiq etmək üçün müəllimlər:
– Gözləntiləri qarşılamaq və rəyi tədris məqsədləri ilə uyğunlaşdırmaq üçün rubrikalardan istifadə edə bilərlər;
– Hər bir rəydə inkişaf üçün yalnız bir-iki nüansa diqqət yetirərək, şagirdləri yormaqdan çəkinə bilərlər.
– Şagirdlərin rəyi nəzərdən keçirməsini və növbəti tapşırıq üçün konkret məqsədlər müəyyən etmələrini təşviq edə bilərlər.

Bu yanaşmaları tətbiq etməklə, müəllimlər rəyi passiv şərhdən aktiv öyrənm alətinə çevirə bilərlər. Məqsəd rəyi tənqid deyil, akademik uğura gedən yol kimi görməyə kömək etməkdir.

Mənbə: EducationWeek
Tərcümə edən: Gülsüm Xəlilova