Azərbaycan dünyanın çox az sayda ölkələrindəndir ki, icbari ümumi orta təhsillə yanaşı şagirdlərə dövlət vəsaiti hesabına musiqi və incəsənət sahəsi üzrə də təhsil almaq imkanı verilir. Halbuki dünyanın qabaqcıl ölkələrində valideynlər övladlarının bu sahədə inkişafı üçün kifayət qədər vəsait xərcləyirlər. Hətta keçmiş sovet ölkələrinin əksəriyyəti belə bu ənənəni qoruyub saxlaya bilməyib. 

Bu səbəbdəndir ki, Azərbaycan gəncləri incəsənət sahəsində bacarıqlarına görə dünyanın bir sıra ölkələrinin gənclərindən xeyli irəlidədirlər. Hətta ölkəmizə gələn xarici qonaqlar belə, “Azərbaycanda kimin evində qonaq oldurduqsa, həmin evdə ən azı bir musiqi alətinin olduğunu müşahidə edirdik”, - deyirlər.

Bu gün ölkə üzrə 211 uşaq musiqi və incəsənət məktəbi fəaliyyət göstərir. Bu müəssisələrdə 13 minədək müəllim çalışır və 60 mindən çox şagird təhsil alır. Hər il bu məktəblərin saxlanılmasına təxminən 200 miyon manat xərclənir ki, bu da ümumilikdə Mədəniyyət Nazirliyinə ayrılan vəsaitin 40 faizi həcmindədir.

Düzdür, musiqi və incəsənət müəssisələrində tədris icbari deyil, istəyə bağlıdır. Lakin burada təhsil alan şagirdlərin gələcəkdə peşəkar mütəxəssis kimi yetişmələri üçün dövlətin ayırdığı vəsaitdən səmərəli istifadə edilməlidir. Təəssüf ki, uzun illər bu müəssisələr təhsilin arxa bağçası kimi fəaliyyət göstərib və onların fəaliyyətinə, burada çalışan kadrların bilik və bacarıqlarının hansı səviyyədə olmasına dair heç bir data toplanılmayıb. Məlumdur ki, təhsilin gücü müəllimin gücünə bərabərdir. Tədris aparan şəxsin peşəkarlığı hansı səviyyədədirsə, onun yetişdirdiyi şagirdin bilik və bacarığı da o qədər olur. 

Bu gün bir çox sahələrdə çalışan şəxslərin bilik və bacarıqları qiymətləndirilir, təlim ehtiyacları müəyyənləşdirilir və daha sonra onların peşəkarlığının artırılması istiqamətində müvafiq addımlar atılır. Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən də son aylarda bu istiqamətdə monitorinqlər aparılıb, qiymətləndirmənin formatı müəyyənləşdirilib, musiqi və incəsənət müəssisələrində çalışan müəllimlərlə bir sıra görüşlər keçirilib və onlar attestasiya prosesi barədə məlumatlandırılıblar.

Nəticədə, fevral ayının sonlarından etibarən 14 iş günü müddətində Bakı, Sumqayıt və Abşeronda yerləşən musiqi və incəsənət məktəblərinin 1700-dən artıq fortepiano və musiqi nəzəriyyəsi müəllimi attestasiyaya cəlb olunub.

– Attestasiya zamanı 650 nəfər, başqa sözlə hər üç müəllimdən biri, ən yüksək nəticə ilə - 5 komissiya üzvünün hər birinin müsbət qiyməti ilə attestasiya prosesindən uğurla keçib.
– Attestasiya prosesinin ilk mərhələsində iştirak edən 47 məktəbdən 15 məktəbin müəllimlərinin 90%-dən çoxu attestasiyanı uğurla başa vurub.
– Son illər ərzində müəllimlərin işə qəbulu müsabiqəsində iştirak edərək işə qəbul olan müəllimlərin hamısı attestasiyadan uğurla keçib.
– Attestasiya prosesi tam videomüşahidə ilə şəffaf şəkildə aparılıb, iştirakçı müəllimlərin cavabları tam arxivləşdirilib.
– 492 müəllim attestasiya komissiyalarının qiymətləndirməsinə əsasən tutduğu vəzifəyə uyğun hesab edilməyib. Onlardan 37 nəfər Əmək Məcəlləsinin 79-cu maddəsinin təsir dairəsinə düşdüyünə görə, əmək müqavilələrinə xitam verilməyəcək.
– Yaşı 60-dan yuxarı olan, habelə ağır xəstəliklərdən əziyyət çəkən təxminən 40 nəfərə alternativ iş yeri təklif olunacaq.
– Attestasiyada 2 lehinə, 3 əleyhinə səslə tutduğu vəzifəyə uyğun hesab edilməyən 112 nəfər təlimlərə cəlb ediləcək və müəyyən müddətdən sonra təşkil olunacaq imtahanın nəticələrinə əsasən əvvəlki iş yerlərinə qəbul edilə biləcəklər.
– Attestasiyada uğur qazanmayan, lakin gələcəkdə daha yaxşı nəticələr əldə etmək potensialı olan müəllimlərin (təxminən 300 nəfər) işə qəbul imtahanlarında iştirak etmək hüququ saxlanılır. Onlar MİQ imtahanlarında yüksək nəticə göstərməklə məktəblərə qayıtmaq imkanı əldə edəcəklər.

Təəssüflər olsun ki, xüsusən Abşeron və Sumqayıtda yerləşən müəssisələrdə çalışanlarla bağlı vəziyyət qənaətbəxş olmayıb. Həmçinin əldə etdiyimiz məlumata görə, prosesdən keçə bilməyən 490 nəfərdən 300-ü Bakı və Sumqayıt musiqi kolleclərinin məzunlarıdır. Bu, həmin müəssisələrdə müəllim hazırlığı prosesinin düzgün təşkil olunmadığına dair də bir siqnal verir. 

Bəzən belə bir fikir səsləndirilir ki, nə üçün bu şəxslər öncədən təlimlərə cəlb olunmayıblar?! Lakin, gəlin düşünək, təlim ehtiyacları müəyyənləşdirilmədən necə təlim aparıla bilərdi? Yaxud ixtisası üzrə ən elementar məlumata belə sahib olmayan şəxsi hansı qısamüddətli təlimlə mütəxəssisə çevirib, yenidən həmin müəssisəyə qaytarmaq olar? 

Nəzərə alaq ki, attestasiya zamanı 107 müəllimə hətta öz çalışdığı müəssisənin həmkarlar ittifaqının nümayəndəsi belə səs verməyib, elə müəllimlər olub ki, həmkarı onu ilk dəfə gördüyünü bildirib, eyni zamanda 5 komissiya üzvündən sadəcə 1 nəfərin səs verdiyi 273 nəfər attestasiyadan keçə bilməyib. Hətta əldə etdiyimiz məlumata görə, monitorinqlər zamanı musiqi və incəsənət məktəblərində 200-ə yaxın saxta diplomlu şəxsin fəaliyyət göstərdiyi müəyyən olunub və hazırda müvafiq qurumlarla birgə bu istiqamətdə iş aparılır. Bu gün narazılıq edənlər də elə həmin şəxslərdir.

Musiqi və incəsənət məktəblərində çalışan müəllimlərin 78 faizi orta ixtisas təhsillidir. Bir fortepiano müəllimi orta hesabla çalışdığı 40 il müddətində 120, musiqi nəzəriyyəsi müəllimi isə 480 şagirdə dərs deyir. Əgər müəllimin bilik və bacarığı yetərli deyilsə, həmin şəxs qeyri-peşəkar kadrlar yetişdirməklə gələcək üçün də xeyli risk yaratmış olmurmu?!

Kim istəyər ki övladına “İohann Sebastyan Bax ağdamlıdır”, “Dahi bəstəkarımız Üzeyir Hacıbəyov hələ sağdır”, - deyən, bir barmağı ilə fortepiano çalan, not tanımayan musiqi müəllimləri dərs desin?!.