XXI əsrin ən böyük problemlərindən biri də texnogen inkişafın daha böyük miqyasa çatması və bunun nəticəsində təbiətə təzyiqin yüksək templə artmasının doğurduğu problemlərdir. Başqa sözlə, ekoloji böhranın yaşanmasında antropogen təsirlərin rolu ən yüksək həddə çatıb ki, bu da özünü anormal iqlim şəraitində, təbii fəlakətlərin artmasında və ərzaq məhsulları istehsalının aşağı düşməsində göstərir.

Bu fikirləri “Azərbaycan müəllimi”nə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin kimya və biologiya fakültəsinin dekan müavini dosent, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Bəsti Əsədova söyləyib. Qeyd edib ki, XXI əsrin ən böyük problemlərindən biri də texnogen inkişafın daha böyük miqyasa çatması və bunun nəticəsində təbiətə təzyiqin yüksək templə artmasının doğurduğu problemlərdir. Başqa sözlə, ekoloji böhranın yaşanmasında antropogen təsirlərin rolu ən yüksək həddə çatıb ki, bu da özünü anormal iqlim şəraitində, təbii fəlakətlərin artmasında və ərzaq məhsulları istehsalının aşağı düşməsində göstərir. Artıq əksər dövlətlər bu nəticələrin aradan qaldırılması üçün böyük qüvvə sərf etməyə məcbur olurlar. Azərbaycan hökuməti də ekoloji problemlərin həll edilməsi üçün müxtəlif tədbirlər həyata keçirir. 

Həmsöhbətimiz bildirir ki, ekoloji problemlərinin həllində təhsil xüsusilə önəmli rol oynayır. Bu gün dünya təbii fəlakətlər, ekoloji böhranla üz-üzədir. Alim və mütəxəssislər iqlim təhsilinin inkişafı ilə bağlı bir sıra mühüm addımların atılmasının zəruri olduğunu bildirirlər. Bu baxımdan ölkəmizdə BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasının (COP29) keçirilməsi təqdirəlayiqdir.
 
“Onu da qeyd edim ki, gənc nəslin tərbiyəsinin mühüm komponentlərindən biri də məhz ekoloji tərbiyədir. Ekoloji tərbiyənin əsasında  ibtidai  siniflərdən  başlayaraq uşaqlara təbiəti sevdirmək, onun gözəlliyini dərk etdirməklə yanaşı, ətraf mühiti – torpağı, suyu, atmosferi, flora və faunanı mühafizə  etmək kimi bir sıra vərdişlərin formalaşdırılması durur. Təlim prosesi zamanı ekoloji təhsil və tərbiyə şagirdləri ekologiyanın müxtəlif sahələri üzrə müvafiq bilik, bacarıqlar əldə etməyə imkan yaratmalıdır. Bununla bağlı müəllimlər tərəfindən şagirdlərə kiçik yaşlarından bəsit formada biliklər verilməli və sonradan bu davamlı şəkildə yeni-yeni məlumatlarla genişləndirilməlidir. Uşaqlara geyimlərinin səliqəli və təmiz olması, dəftər-kitablarından tutmuş ən xırda detallara qədər hər bir nüansın diqqətdə saxlanılmasının vacibliyinə diqqət vermələrinin nə üçün lazım olduğu izah edilməlidir. Onlarda yaşıl bacarıqlar formalaşdırılmalıdır. Məktəblilərə sinif otaqlarında, təhsil ocağının həyətində güllərə, ağaclara, quşlara və heyvanlara qulluq etmək, gələcəkdə təbiətə qeyri-insani münasibət hallarına biganə qalmamaq, bu kimi hallara qarşı mübarizə aparılması izah edilməlidir”. 

Bəsti Əsədova deyir ki, bu gün dünyanın bir çox ölkəsinin istər məktəbəqədər, ümumtəhsil, istərsə də orta və ali təhsil müəssisələrində ekoloji təhsilin vacibliyi, ekoloji şüurun formalaşması və dövlətlərarası təcrübə mübadiləsinin əhəmiyyətinə diqqəti cəlb etmək məqsədilə təhsil sistemində bir sıra yeniliklər edilir. Sivil dünyanın bir parçası olan Azərbaycan da müasir çağırışlara qanunvericilik bazasını yaratmaqla ekoloji mədəniyyətin inkişafına təkan verir.

Ölkəmizdə 2024-cü ilin “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” elan edildiyini və BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasının (COP29) Azərbaycanda keçirildiyini nəzərə alsaq, nəinki məktəblilərin, bütövlükdə cəmiyyətin maarifləndirilməsi ilə əlaqədar görülən tədbirlərin sayının artırılması, cəmiyyətin hər bir üzvünün ekoloji fəaliyyətlərdə daha aktiv iştirakı olduqca vacibdir. Xüsusilə məktəblilərin ekoloji dünyagörüşünün formalaşdırılmasına yönələn tədbirlər, “dəyirmi masa”ların təşkili, Azərbaycanın bir sıra milli parklarında “açıq dərs”lərin təşkili, yeni metodiki vəsaitlərin hazırlanması, şagirdlərin tullantıların təkrar emalı və utilizasiyası sahəsində biliklərinin artırılması, ekologiya ilə bağlı məktəblilər arasında intellektual yarışların  keçirilməsi önəmli olmaqla ekoloji təhsilin inkişafına öz müsbət təsirini göstərər. 

“Ekoloji təhsil bizə təbiətlə harmoniyada olmağı və ətraf mühitə təsiri azaltmağı öyrədir. Ölkəmizdə iqlim təhsilinin inkişafına nail olmaqla, həmçinin şagirdlərimizdə, tələbələrimizdə ekoloji mədəniyyəti formalaşdıra bilərik. Ekoloji mədəniyyətin formalaşdırılması və təbii mühitə hörmətlə bağlı fəailiyyət isə  bütün bəşəriyyət üçün təhlükəsiz gələcəyin açarıdır. Antuan de Sent-Ekzüperinin deyirdi: “Biz hamımız Yer kürəsi adlı gəminin sərnişinləriyik. Deməli bizim minəcək başqa nəqliyyat vasitəmiz yoxdur”. 

Məhz buna görə də, hər birimiz ekoloji cəhətdən təmiz, sağlam dünyamızın olması naminə ekoloji mədəniyyətin formalaşması prosesində fəal iştirak etməliyik.