Dünya Bankı tərəfindən "Düzgün səviyyədə tədris: Livan üçün ümidverici təhsil yanaşması" adlı məqalə nəşr olunub. 

“Azərbaycan müəllimi” xəbər verir ki, sözügedən məqalə tərcümə edilərək Təhsil İnstitutunun Beynəlxalq Təhsil İcmalının fevral sayına da salınıb. 

Məqalədə Livanın təhsil sistemində son illərdə yaşanan dərin böhranlar, iqtisadi çöküş, COVID-19 pandemiyası, Beyrut liman partlayışı, siyasi qeyri-sabitlik və münaqişələrin təhsil sektoruna ciddi təsir göstərdiyi qeyd olunur. Bu problemlər nəticəsində tədris göstəriciləri əhəmiyyətli dərəcədə geriləmişdir. 

Qeyd olunur ki, 2018-ci il PISA qiymətləndirməsinə əsasən, Livan dünyada ən zəif nəticə göstərən ölkələrdən biri olmuşdur. Belə ki, 15 yaşlı şagirdlərin təxminən üçdə ikisi riyaziyyat, oxu və elm sahələrində minimal bacarıq səviyyəsinə belə çata bilməmişdir. Livan Təhsil və Ali Təhsil Nazirliyi (MEHE) təhsildəki bu geriləməyə cavab olaraq sübuta əsaslanan, effektiv və mahiyyət baxımından səmərəli müdaxilələrə ehtiyac duyur. Bu kontekstdə "Düzgün səviyyədə tədris" (Teaching at the Right Level - TaRL) yanaşması şagirdlərin yaş və sinif səviyyəsindən asılı olmayaraq, onların real akademik biliyə uyğun fərdi tədris metodlarının tətbiqini nəzərdə tutur.

Kontekst və çağırışlar: Düzgün səviyyədə tədris (Teaching at the Right Level - TaRL) pilot layihəsinin nəticələri

Livanın təhsil sistemi uzunmüddətli böhranla mübarizə aparır. Son 5 ildə siyasi qeyri-sabitlik, maliyyə böhranı və COVID-19 pandemiyası təhsil sahəsində kəskin itkilərə səbəb olmuşdur. Bundan əlavə, son münaqişələr nəticəsində 550 000-dən çox şagird və 45 000 müəllim birbaşa təsirə məruz qalmış, bir çox dövlət məktəbi isə müvəqqəti sığınacaq kimi istifadə olunmuşdur.

Bu problemlərə cavab olaraq TaRL metodu Livan dövlət məktəblərində pilot layihə çərçivəsində sınaqdan keçirilmişdir. Pilot proqram çərçivəsində 3686 şagird (3 və 4-cü siniflər) iştirak etmiş və əldə olunan nəticələr ümidverici olmuşdur. Pilot məktəblərdə ərəb dilində söz oxuya bilməyən şagirdlərin nisbəti 41%-dən 9%-ə enmişdir, nəzarət məktəblərində isə bu göstərici cəmi 13% yaxşılaşmışdır. Fundamental oxu və riyazi bacarıqlar əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf etmiş, ərəb dilində hekayələri başa düşən şagirdlərin nisbəti 12%-dən 42%-ə yüksəlmişdir. Eyni zamanda, riyaziyyat və xarici dil sahəsində də TaRL tətbiq olunan məktəblərdə nəzarət məktəblərinə nisbətən daha böyük irəliləyişlər qeydə alınmışdır.

Şagirdlər və pedaqoqlar bu yanaşmaya müsbət rəy bildirmişlər: şagirdlər özlərinə inamlarının artdığını və dərslərin daha interaktiv olduğunu vurğulamış, müəllimlər isə müxtəlif bilik səviyyəli şagirdlərlə işləmək üçün daha yaxşı təlimat və metodoloji dəstək aldıqlarını qeyd etmişlər. Bundan başqa sosial-emosional təhsil fəaliyyətlərinin inteqrasiyası psixoloji cəhətdən təsirlənmiş şagirdlər üçün əlavə dəstək yaratmışdır.

TaRL pilot layihəsinin Livanın təhsil sisteminə təsiri: 

TaRL pilot layihəsinin uğurlu nəticələri göstərir ki, bu yanaşma Livanın təhsil sisteminin yenidən qurulması üçün əsaslı vasitə ola bilər. Uzunmüddətli təhsil fasilələrindən əziyyət çəkən şagirdlər üçün bilik boşluqlarının doldurulması əsas prioritet kimi nəzərə alınmalıdır. Bu metod minimal resurs və infrastruktur tələb etdiyi üçün Livanın müxtəlif məktəblərində tətbiq edilə biləcək səmərəli və qənaətcil bir yanaşma hesab olunur. Bundan əlavə TaRL modeli istər rəsmi təhsil saatlarına, istərsə də bərpaedici və qeyri-formal təhsil proqramlarına inteqrasiya edilə bilər. 

Ən həssas vəziyyətdə olan şagirdlərə xüsusi diqqət yetirməklə, TaRL inklüziv və keyfiyyətli təhsil mühitinin formalaşdırılmasına töhfə verir.

TaRL yanaşması Livanın təhsil böhranına qarşı effektiv və sübuta əsaslanan bir həll yolu təklif edir. Pilot layihənin müvəffəqiyyətini nəzərə alaraq, Livan Təhsil və Ali Təhsil Nazirliyi (MEHE) və onun tərəfdaşları bu proqramın dövlət məktəblərində genişmiqyaslı tətbiqini nəzərdən keçirməlidirlər. Aşağıdakı əsas tövsiyələr təqdim olunur:

-TaRL proqramını genişləndirmək: daha çox məktəbdə və sinifdə tətbiq edərək, xüsusilə həssas təbəqədən olan şagirdlərə yönəlmək;

-Müəllim təliminə investisiya: müəllimlərə TaRL metodologiyasını səmərəli şəkildə tətbiq etmək üçün lazım olan bilik və resursların təmin edilməsi;

-Monitorinq və qiymətləndirmə sisteminin inkişafı: şagirdlərin tədris göstəricilərini davamlı olaraq izləmək və nəticələrə əsasən təhsil strategiyalarını təkmilləşdirmək;

-TaRL-ın təhsil siyasətinə inteqrasiyası: bu yanaşmanın Livanın milli təhsil strategiyasına daxil edilməsi və uzunmüddətli davamlılığının təmin edilməsi;

-Beynəlxalq dəstək və əməkdaşlıq: proqramın geniş tətbiqi üçün qlobal təhsil təşkilatları ilə əməkdaşlıq edərək maliyyə və texniki dəstəyin alınması;

TaRL təşəbbüsü Livanın mövcud təhsil problemlərinə qarşı strateji həll yolu təqdim edir. Bu yanaşmanın genişləndirilməsi Livan şagirdlərinin fundamental bacarıqlar əldə etməsini təmin edərək ölkənin gələcək təhsil sisteminin daha dayanıqlı və effektiv olmasına şərait yarada bilər;

Mənbə: Pushparatnam, A., El Franjı, N., & Guedira, F. (2025). Teaching at the Right Level: A Promising Educational Approach for Lebanon. The World Bank. https://blogs.worldbank.org/en/arabvoices/teaching-at-the-right-level-a-promising-educational-approach-for-lebanon