Tezliklə ümumtəhsil müəssisələrindən ətrafa yayılacaq “Son zəng” səsi məzunlarımız üçün yeni bir həyat mərhələsinin başlanğıcı, yetkinliyin cəlbedici dünyasına keçiddir. Bu səs şagirdlərin yaddaşında doğma məktəbdə sevimli müəllimlərlə keçirdikləri illərin parlaq və sevincli xatirəsi kimi əbədi qalacaq. Əlamətdar gün münasibətilə məzunları valideynləri, mərasimin rəsmi qonaqları, kiçik dostları – ibtidai sinif şagirdləri və əlbəttə ki, məktəbdə keçirdiyi bu illər ərzində artıq doğma olmuş sevimli sinif müəllimləri təbrik ediləcəklər.  

Dünya ölkələrində bu əlamətdar mərasim necə keçirilir? Müşahidələr göstərir ki, bir sıra ölkələrdə məzunlarla vidalaşma mərasimi oxşar və ənənəvi, milli xüsusiyyətlərə malikdir. Bir sıra ölkələrin məktəb ənənəsində “Son zəng”lər sadə, təmtəraqsız, tərbiyəvi notlarla, ciddi qaydalara əməl olunmaqla keçir, gələcəyin qurucularına tərbiyəvi mesajlarla müşayiət olunur. 

Bir sıra ölkələrdə “Son zəng”lərin müqayisəsi oxşar ənənələri üzə çıxardı: 

Azərbaycanda “Son zəng” uzun illər ərzində məktəbin daxili təşkilati qaydalarına, məktəbli formasına əməl olunmaqla, keçirilir. Tədbirlər məktəblərdə hər hansı təmtəraqdan uzaq, məktəbdaxili qaydalarla, rəsmi çıxışlar, müəllimlərin, məzunların, rəsmi qonaqların çıxışları ilə təşkil olunur. Mərasimlər dövlət qurumu tərəfindən göndərilən təlimatlarla tənzimlənir və simvolik zənglərlə başa çatır.

Qazaxıstanda “Son zəng” məktəbli formalarına əməl olunmaqla, valideynlərin iştirakı ilə təşkil olunur. Məzunlarla vidalaşma mərasimləri rəsmi çıxışlarla davam edir, sonda simvolik zəng çalınır. Tədbirlər rəsmi təlimata uyğun məktəblərdə keçirilir, bəzən milli geyimlərlə müşayiət olunur.

Özbəkistanda “Son zəng” təhsil müəssisələrinin daxili imkanları, təşkilatçılığı ilə keçirilir. Mərasimlər çıxışlar formatında, məktəbli formasına əməl olunmaqla, təlimata uyğun şəkildə təşkil edilir. Məktəbdə dövlət nəzarəti altında təşkil olunan tədbirlər simvolik vida mərasimi ilə başa çatır.

Gürcüstanda “Məzun günü” sadə, təmtəraqsız, məktəbdaxili vidalaşma formatında təşkil olunur. Mərasim təhsil müəssisələrinin ərazisində müəllim və şagirdlərin iştirakı ilə keçirilir. Məzunlarla vidalaşma məktəbdaxili tədbirlər formatında, rəsmi çıxışlarla davam edir. 

Rusiyada “Son zəng” tədbirlərində şagirdlər üzəri lentlərlə bəzənmiş şagird forması geyinirlər. Mərasim məktəbdaxili tədbir formatında təşkil olunur, sonda simvolik zəng çalınır. Tədbir məktəbdə sovetdən qalma ənənə ilə, rəsmi və qeyri-rəsmi hissələrlə qeyd olunur.

Ukraynada “Son zəng” tədbirində vidalaşma mərasiminin atributu kimi simvolik zəng çalınır. Məzunlar tədbirə məktəbli formaları ilə qatılırlar. Təhsil müəssisələrində təşkil olunan mərasimlər məzunların çıxışları ilə davam edir. 

Litvada “Son zəng” mərasimi ümumtəhsil müəssisələrinin ərazisində təşkil olunur. Tədbirlər vahid məktəbli forması, sadə format, simvolik məktəbdaxili tədbir kimi qeyd olunur. Tədbirlər Baltik ölkələrinin milli ənənə və xüsusiyyətlərinə əsaslanan kollektiv vida mərasimi ilə başa çatır.

Sinqapurda məzunlarla vidalaşma mərasimi “Məzun mərasimi” (Secondary) adlanır. Tədbirlər məktəblərin ərazisində təşkil olunur və dövlət tərəfindən tənzimlənir. Vida mərasiminin əsas atributu sadəlik, hər hansı təmtərağın olmamasıdır. Formal mərasim kimi keçirilən tədbirlər müəllim və şagirdlərin çıxışları ilə müşayiət olunur, sadə vida mərasimi formatında başa çatır. 

Belarusda da “Son zəng” dövlət nəzarəti ilə keçirilir. Məktəb ərazisində təşkil olunan mərasimlər rəsmi çıxışlarla yadda qalır. Məktəbli forması geyinmiş məzunlarla vida mərasimləri rəsmi təlimatlar əsasında məktəbdaxili formatda təşkil olunur.

Çində məzunların “Son zəng” mərasimi məktəb ərazisində sadə şəkildə keçir. Məzunlarla vidalaşma sadə nitqlərlə, məktəbli formaları, dövlət simvollarına əməl olunmaqla təşkil edilir. Vidalaşma mərasimi milli simvollarla zəngin tərtibata uyğun həyata keçirilir. Tədbirdə müəllim və şagirdlərin çıxışları başlıca yeri tutur. 

Cənubi Koreyada “Son zəng”ə məzunlar məktəbli formaları ilə qatılırlar. Mərasim məktəbdaxili rəsmi tədbir formatında, simvolik çıxışlarla davam edir. Mərasim məktəbdaxili rəsmi tədbir formatında təşkil olunur. Məzunlara təbrik ruhunda simvolik çıxışlar təqdim olunur. Məktəblə vidalaşma müəyyən rituallar və ciddi tərtibatla dövlət nəzarətində təşkil olunur.

Yaponiyada “Son zəng” tədbiri təhsil müəssisəsinin ərazisində məktəb himninin səsləndirilməsi ilə başlayır, rəsmi çıxışlarla davam edir. Tədbirdə təhsil müəssisəsinin direktoru və şagirdlər çıxış edirlər. Ciddi məktəbdaxili tələblər qorunmaqla,  dövlət məktəblərində keçirilən mərasim protokola əməl olunmaqla aparılır. Şagirdlər mərasimə məktəbli forması ilə qatılır. Tədbir simvolik vidalaşma ilə yekunlaşır.

Almaniyada “Son zəng” təhsil müəssisəsinin ərazisində keçirilir. Bəzi məktəblərdə “Son zəng” mərasimi simvolik çıxışlar və rəsmi mərasim formatında təşkil olunur. Mərasimlərdə məktəb rəhbərliyi və tədbirə dəvət olunmuş rəsmi şəxslərin çıxışları, şagirdlərin təqdimatları ilə davam edir. Tədbirlərdə müəllimlərin, valideynlərin də iştirakı təmin olunur. Məzunlardan rəsmi geyim tələbi məktəblərin formasından asılı olaraq dəyişir.

Yeni Zelandiyada “Son zəng” məktəb daxilində təşkil olunur. Tədbir məktəbin həyətində və ya zalda rəsmi çıxışlarla başlayır. Məzunlardan vahid forma tələbi də var. Məzunlar məktəb kollektivi və rəsmi qonaqlar qarşısına məktəbli geyimində çıxırlar. Tədbirdə tədris ilində uğurları ilə seçilən şagirdlər təltif olunur. Burada valideynin iştirakı xüsusi önəm daşıyır.