Sentyabrın 9-u Təhsilin Hücumdan Beynəlxalq Müdafiəsi Günüdür. Bu mühüm gün BMT Baş Assambleyasının 2020-ci il mayın 28-də qəbul etdiyi 74/275 saylı qətnaməyə uyğun olaraq təsis edilib. Həmin qətnaməni Qətər Dövləti təqdim edib və 62 ölkə tərəfindən dəstəklənib.

“Azərbaycan müəllimi” UNESCO-ya istinadla xəbər verir ki, bu günün ilk dəfə qeyd olunduğu vaxtdan indiyə qədər dünyada silahlı münaqişə genişlənməkdədir və təhsil müəssisələrinə hücumlar davam edir. 2022-2023-cü illər arasında Təhsili Hücumdan Müdafiə Qlobal Koalisiyası tələbələrə, müəllimlərə, məktəblərə və ali təhsil müəssisələrinə qarşı təxminən 6000 hücum edildiyini bildirib. Həmin dövrdə münaqişə tərəflərinin təhsil obyektlərindən hərbi məqsədlər üçün istifadə etməsində 20 faiz artım müşahidə olunub. On mindən çox tələbə öldürülüb, oğurlanıb, həbs edilib və ya başqa şəkildə zərər çəkib.

BMT Baş katibinin 2025-ci il uşaqlar və silahlı münaqişələrə dair illik hesabatına əsasən, 2024-cü ildə məktəblərə qarşı hücumlarda əvvəlki illə müqayisədə 44 faiz artım qeydə alınıb.

Məktəblərə hücum humanizm prinsiplərinin pozulmasıdır. Hökumətlər məktəblilər, xüsusən həssas durumda olanlar üçün bütün səviyyələrdə inklüziv, ədalətli və keyfiyyətli təhsilin təmininə və bu təhsilin müdafiəsinə görə məsuliyyət daşıyırlar. Fövqəladə humanitar vəziyyətlərdə məktəblərin, şagirdlərin və müəllimlərin müdafiəsi üçün, təhsilin əlçatanlığına mane olan hərəkətlərin qarşısının alınması üçün, silahlı münaqişə vəziyyətində təhsilin əlçatan olması üçün bütün mümkün tədbirlər həyata keçirilməlidir. BMT bu günü təsis etməklə məktəblərin şagirdlərin və müəllimlərin müdafiəsini və təhlükəsizliyini təmin edən məkanlar qismində diqqətdə saxlanmasının, habelə təhsilin ictimaiyyətin diqqət mərkəzində qalmasının vacibliyini aydın şəkildə bildirir.

Azərbaycan təhsili də zaman-zaman münaqişələrin mənfi təsirinə məruz qalıb. Birinci Qarabağ müharibəsi dövründə Azərbaycan ərazisinin 20 faizi Ermənistan tərəfindən işğal olundu. Bir milyona yaxın vətəndaşımız öz doğma torpaqlarından didərgin düşdü. Lakin dövlətimiz məcburi köçkünlər üçün salınan qəsəbələrdə məktəblər də inşa etdi.

Xatırladaq ki, 30 ilə yaxın davam etmiş işğal dövründə Azərbaycan ərazilərində 1107 təhsil müəssisəsi və 855 uşaq bağçası tamamilə məhv edilib. Eləcə də 2016-cı ilin aprelində Ermənistan silahlı qüvvələrinin atəşi nəticəsində Azərbaycanın Goranboy, Tərtər, Ağdam və Ağcabədi rayonlarında bir çox məktəb ciddi ziyan görüb, Ağdam rayonunun Sarıcalı kəndində 220 şagirdin təhsil aldığı orta məktəb məhv edilib.

İkinci Qarabağ müharibəsi də təhsilimizə təsirsiz ötüşmədi. Bu müharibə 10 şagirdin həyatına son qoydu, 20 təhsil işçisi döyüşlərdə qəhrəmanlıq göstərərək şəhidlik zirvəsinə ucaldı. Məktəb infrastrukturuna ciddi ziyan dəydi - 60 məktəb binası dağıntılara məruz qaldı. Cəbhə xəttindən xeyli uzaqda yerləşən mülki obyektlərin raket atəşinə tutulması tədrisin davam etdirilməsini mümkünsüz etdi. Düşmənin mülki əhaliyə hücumları nəzərə alınaraq ölkə ərazisində 1221 məktəbin fəaliyyəti dayandırıldı.

Müharibədə Qələbə qazanan Azərbaycan işğaldan azad olunmuş ərazilərimizdə quruculuq işləri həyata keçirir. Bu ərazilərdə müasir standartlara cavab verən təhsil infrastrukturu da qurulur. “Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərinə Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramı” çərçivəsində Şuşa, Ağdam, Cəbrayıl, Zəngilan, Kəlbəcər, Qubadlı, Füzuli və Laçında təhsil müəssisələri tikilərək istifadəyə verilib. Bu yerlərdə tikilən yeni məktəb binalarında şagirdlərin təhsil alması üçün geniş şərait yaradılıb.