Müasir dövrdə mobil telefonlar gündəlik həyatın ayrılmaz hissəsinə çevrilsə də, onların məktəblərdə istifadəsi qlobal miqyasda ciddi müzakirələr doğurur. Tədqiqatlar göstərir ki, dərs zamanı telefondan istifadə şagirdlərin diqqətini yayındırır, akademik nailiyyətləri zəiflədir və sosial-psixoloji rifahı zədələyir. Bu səbəbdən bir çox ölkələrdə təhsil müəssisələrində mobil telefonlara məhdudiyyətlər tətbiq olunur və nəticələr, əsasən, müsbət qiymətləndirilir.

“Azərbaycan müəllimi” BBC-yə istinadən xəbər verir ki, Böyük Britaniyada məktəblərdə mobil telefonlarından istifadənin qadağan olunması ilə bağlı müzakirələr yeni mərhələyə qədəm qoyub. Bu dəfə məsələni gündəmə gətirən ötən il qətlə yetirilən 16 yaşlı Brianna Geyin anası Ester Gey olub. O, məktəblərdə mobil telefon qadağası ilə bağlı hökumətə rəsmi müraciət ünvanlayıb.

Ester Gey bildirib ki, qızı Brianna məktəbdə telefon asılılığı səbəbindən dəfələrlə çətinliklərlə üzləşib. Onun təhsil aldığı “Birchwood Community High School”da cəmi üç il ərzində telefonla bağlı 120 təhlükəsizlik problemi, 116 davranış pozuntusu qeydə alınıb. Valideynin sözlərinə görə, qızı dərsdə mesaj yazır, “TikTok” videoları çəkirdi.

Ananın təklif etdiyi modelə görə, telefonlar dərs gününün əvvəlində xüsusi kilidli kisələrə yerləşdirilməli və yalnız günün sonunda açılmalıdır. Bu sistemin tətbiqi ilə dərslərə marağın artdığı, şagirdlər arasında ünsiyyətin gücləndiyi və nəticələrin yaxşılaşdığı qeyd olunur. Müəllimlər hesab edirlər ki, məhdudiyyətlər həm intizamı, həm də akademik nailiyyətləri nəzərəçarpacaq dərəcədə yaxşılaşdırıb. 

Böyük Britaniyada məktəblər mobil telefon istifadəsini məhdudlaşdırmaq səlahiyyətinə malikdir. Bununla yanaşı, uşaqları onlayn zərərli məzmundan qorumaq üçün “Təhlükəsiz internet” Qanunu qəbul olunub. Lakin Ester Gey məktəblərin bu sistemi tətbiq etməsi üçün dövlət maliyyələşməsinin vacibliyini vurğulayır.

Problemin miqyası təkcə Britaniya ilə məhdudlaşmır. ABŞ-də aparılan araşdırmalara görə, məktəb rəhbərlərinin 53%-i telefonların akademik göstəricilərə mənfi təsir göstərdiyini bildirir. Psixoloji rifah və diqqət problemləri isə daha da kəskindir.

OECD-nin PISA nəticələrinə əsasən, məktəblərdə telefon qadağası şagirdlərin dərsə konsentrasiyasını artırır, xüsusən riyaziyyat fənnində nəticələr yaxşılaşır.

Niderlandda 2024-cü ilin əvvəlində tətbiq olunan qadağa nəticəsində məktəblərin 75%-i diqqətin artdığını, 59%-i daha sağlam sosial mühitin formalaşdığını, 28%-i isə təhsil göstəricilərinin yaxşılaşdığını bildirib. 

Nyu-Yorkda tətbiq olunan “bell-to-bell” telefon qadağası riyaziyyat və oxu nəticələrində 20 illik geriləməni aradan qaldırmağa yönəlib. Artıq bəzi məktəblərdə dərs müzakirələrinin canlandığı və seçmə fənlərə marağın artdığı müşahidə olunur. Ümumiyyətlə, 2025-ci ildə ABŞ-də aparılan sorğuda respondentlərin 44%-i gün ərzində, 74%-i isə ən azı dərs vaxtı telefon qadağasını dəstəklədiyini bildirib. 

Mobil telefonların sinif otaqlarında yaratdığı dağıdıcı təsir artıq inkar olunmur. Əldə olunan statistika və dünya təcrübəsi göstərir ki, bu cihazların məhdudlaşdırılması təkcə akademik nəticələri deyil, həm də şagirdlərin psixoloji rifahını və sosial bacarıqlarını gücləndirir.