Təhsil cəmiyyətin inkişafında əsas rol oynayan ən mühüm sahələrdən biridir. Ənənəvi təhsil metodları əsrlər boyu dünya miqyasında müxtəlif təhsil sistemlərinin əsasını təşkil edib. Lakin müasir dövrün sürətlə dəyişən sosial, texnoloji və iqtisadi şəraiti, yeni tələblər və istəklər təhsil sahəsində köklü dəyişiklikləri zəruri edir. 

“Azərbaycan müəllimi” xəbər verir ki, ənənəvi təhsil sistemləri əsasən sinif əsaslı, müəllim mərkəzli bir yanaşmaya söykənir. Bu sistemlərdə müəllim dərs planını qurur, dərsləri keçir və tələbələrdən müəyyən bilikləri əzbərləmələrini tələb edir. Tələbə passiv şəkildə dərslərdə iştirak edir, məlumatı qəbul edir, daha sonra imtahanlarda bu bilikləri yoxlamaq məqsədilə qiymətləndirilir. Ənənəvi təhsilin xüsusiyyətləri arasında aşağıdakıları xüsusilə vurğulamaq olar:

– Müəllim dərsin əsas qaynağıdır və tələbələr müəllimin verdiyi biliklərə əsaslanırlar;

– Tələbələr müəyyən bir məkan daxilində, əsasən əzbərçiliyə əsaslanan dərslərə qatılırlar;

– Tələbələr müəyyən bir tədris planına uyğun olaraq mövzuları öyrənirlər və bu planın xaricində çox az dəyişiklik mövcuddur.

Müasir cəmiyyətin inkişafı ilə təhsil sahəsində yeni yanaşmalar və metodlar ortaya çıxıb. Bu yanaşmalar tələbələrin yalnız bilik əldə etmələrini deyil, həm də onların analitik düşünmə, problem həll etmə, əməkdaşlıq və yaradıcılıq kimi bacarıqlarını inkişaf etdirməyi hədəfləyir. Müasir yanaşmalar arasında aşağıdakı xüsusiyyətlər ön plandadır:

Müasir təhsil anlayışı tələbələrin aktiv iştirakını və təhsil proseslərinə nəzarət etmələrini təşviq edir. Müəllim rolunun istiqamətləndirici və müşahidəçi olması tələbənin öyrənmə prosesində özünü ifadə etməsinə və düşünməsinə imkan verir. Bu yanaşma texnologiyanın istifadəsi ilə tələbələrin fərdi sürətinə və maraqlarına uyğun dərslərin təşkilini təmin edir. Eyni zamanda, sinifdə qrup işləri və müzakirələr vasitəsilə kollektiv öyrənmə təşviq edilir. Müasir təhsil metodları tələbələrə yalnız bilik verməyi deyil, həm də onları həyatda qarşılaşacaqları reallıqlara hazırlamağı hədəfləyir. Bu onların əmək bazarına uyğun, çoxşaxəli bacarıqlar qazanmasına imkan yaradır.

Ənənəvi təhsil metodları ilə müasir yanaşmalar arasında müəyyən fərqlər və mübahisələr mövcuddur. Ənənəvi təhsil əsasən biliklərin ötürülməsi və yadda saxlanması üzərində qurulub. Müasir təhsil isə tələbələrin tənqidi düşünmə və analitik bacarıqlarını inkişaf etdirməyə yönəlir. Müəllimlərin məzmunu təqdim etdiyi, amma tələbələrin özlərini ifadə etmə qabiliyyətini məhdudlaşdırdığı bir təhsil yanaşması ilə müasir təhsil yanaşmasının tələbləri arasındakı fərqlər mübahisəli sahədir.

Ənənəvi təhsil metodlarında tələbə passiv iştirak edir, yəni müəllim dərs keçir və tələbə dinləyir. Müasir yanaşmada isə tələbə aktiv şəkildə iştirak edir və öz təhsilində məsuliyyət daşıyır. Bu dəyişiklik bəzi təhsil mütəxəssisləri tərəfindən tənqid edilə bilər, çünki onlar inanırlar ki, ənənəvi metodlar daha effektiv və zəngin nəticələr verir.

Texnologiya müasir təhsil yanaşmalarının əsasını təşkil edir. Lakin bəzi təhsil ekspertləri texnologiyanın çox tətbiqinin tələbələrin sosial bacarıqlarını zəiflədə biləcəyindən narahatdırlar. Onlar hesab edirlər ki, texnologiya təhsil prosesini daha cəlbedici etsə də, bu, ənənəvi tədrisin insan əlaqələrini və müəllim-tələbə qarşılıqlı münasibətini zədələyir.

Ənənəvi qiymətləndirmə metodları yazılı imtahanlar və əzbərləməyə əsaslanır. Müasir yanaşmalar isə daha çox davamlı və layihə əsaslı qiymətləndirməyə yönəlir. Bu yanaşma tələbələrin yalnız məlumatları öyrənməsini deyil, həm də bu məlumatları praktikada tətbiq etməsini hədəfləyir. Bununla yanaşı, ənənəvi qiymətləndirmə metodlarının sadəliyi və obyektivliyi müasir yanaşmaların bəzən subyektiv və çətin tətbiq olunmasını təmin edir.

Ənənəvi təhsil metodlarının və müasir yanaşmaların arasında balans tapmaq təhsil sistemində ən böyük çətinliklərdən biridir. Bu balans tələbələrin həm bilik əldə etmələrini, həm də yaradıcılıq və tənqidi düşünmə bacarıqlarını inkişaf etdirmələrini təmin etməlidir. Təhsil siyasətçiləri və tədris mütəxəssisləri ənənəvi və müasir metodları birləşdirən hibrid yanaşmaların tətbiqinin təhsil sisteminin bütün gücünü ortaya çıxara biləcəyini qəbul edirlər.