Davos 2025 İllik Toplantısında ali təhsilin texnoloji və cəmiyyət dəyişikliklərinə uyğunlaşmasının vacibliyi vurğulandı. Süni intellekt, blokçeyn və genişləndirilmiş reallıq (XR) kimi texnologiyaların sürətlə inkişaf etdiyi dövrdə universitetlər qlobal əmək bazarının tələblərinə cavab verməli, innovasiyaları təşviq etməli və ömürboyu öyrənmə imkanlarını genişləndirməlidir. 

“Azərbaycan müəllimi” xəbər verir ki, Davosda ali təhsil müstəqil bir mövzu olmasa da, dayanıqlı inkişaf, əmək bazarının dəyişimi və süni intellektin etik istifadəsi kimi əsas müzakirələrdə yer aldı. Qeyd edildi ki, ali təhsil sistemi klassik modellərdən uzaqlaşaraq, tələbə yönümlü, çevik və modul əsaslı olmalıdır. 

Bunun uğurlu nümunəsi kimi İllinoys Universitetinin onlayn magistr proqramı göstərildi. Bu proqram sayəsində tələbələr kiçik modul sertifikatlar toplayaraq tam dərəcə əldə edə bilirlər. Bundan əlavə, “Google” və IBM kimi texnoloji şirkətlərin peşə yönümlü sertifikat proqramları da yüksək qiymətləndirilib. 

Ali təhsildə fərdiləşdirilmiş öyrənmə imkanları artır. Süni intellekt və maşın öyrənməsi sayəsində “Coursera” və “Khan Academy” kimi platformalar fərdi təhsil proqramları təqdim edərək tələbələrin öyrənmə boşluqlarını dəqiq şəkildə müəyyən edir. 

XR texnologiyaları, məsələn, “Labster” kimi virtual laboratoriyalar, tələbələrə real eksperimentlər apara bilmədikləri hallarda simulyasiya edilmiş mühitlərdə öyrənmə şansı yaradır. Blokçeyn isə MIT kimi universitetlərdə diplomların şəffaf və təhlükəsiz saxlanılmasını təmin edir. 

Davosda texnologiyanın imkanları ilə yanaşı, rəqəmsal bölünmənin yaratdığı təhlükələr də müzakirə olunub. UNICEF-in Giga təşəbbüsü 5,000-dən çox məktəbi internetə qoşsa da, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə milyonlarla tələbə hələ də rəqəmsal imkanlardan məhrumdur. BRCK-in Kio Kit modeli kimi yerli həllər bu boşluğu qismən aradan qaldırmaq üçün uğurlu nümunədir. 

Universitetlər beynəlxalq əməkdaşlıqları genişləndirərək qlobal problemlərin həllində iştirak etməlidir. Universitas 21 və Avropa Universitetlər Təşəbbüsü kimi şəbəkələr tələbə və professor mobilliyini təşviq edir, ortaq tədqiqatlar və dərəcə proqramları yaradır. Bu tip tərəfdaşlıqlar texnoloji və sosial problemlərin həllində vacib rol oynayır. 

Davosda bu dəyişikliklərin qarşısında duran əsas maneələr də qeyd edilib: 

• Rəqəmsal bölünmə – İnfrastruktur çatışmazlıqları texnoloji imkanlardan hamının bərabər şəkildə faydalanmasını çətinləşdirir. 

• Maliyyə problemləri – İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə universitetlər rəqəmsal transformasiya üçün kifayət qədər vəsait tapa bilmir. 

• Əxlaqi məsələlər – AI əsaslı təhsil texnologiyalarının etik çərçivədə idarə olunması üçün effektiv qaydalar tələb olunur. 

Davos 2025 ali təhsilin çevik, inklüziv və texnologiya yönümlü bir gələcəyə yönəlməsinin zəruriliyini vurğuladı. Universitetlər təkcə tələbələri iş dünyasına hazırlamamalı, həm də onları etik qərarlar qəbul edən qlobal vətəndaşlara çevirməlidir. Texnologiyanın verdiyi imkanları bərabər şəkildə bölüşmək və innovasiyaları etik çərçivədə inkişaf etdirmək ali təhsilin əsas prioritetləri olmalıdır.