İqlim dəyişikliyi 21-ci əsrin ən ciddi qlobal problemlərindən biridir. Artan istilik, qeyri-sabit hava şəraiti, su qıtlığı və ekosistemlərin zərər görməsi bəşəriyyətin gələcəyini təhlükə altına alır. Bu böhranın qarşısını almaq üçün yalnız texnologiya və qanunlarla kifayətlənmək mümkün deyil. İnsanların şüurunda dəyişiklik yaratmaq da vacibdir və məhz burada təhsilin rolu ön plana çıxır. Bəs təhsil iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə hansı rolu oynayır?

“Ekoloji şüurun formalaşdırılması və tərbiyə edilməsi mütləqdir”

Mövzu ilə bağlı “Azərbaycan müəllimi”nə açıqlama verən Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetinin Ekologiya kafedrasının müdiri professor Fəqan Əliyev bildirib ki, iqlim dəyişikliyi təhsil, elm və mədəniyyət sahələrində mühüm rol oynayan, insanlığın gələcəyini birbaşa müəyyən edən amildir: “İqlim dəyişikliyi ilə bağlı maarifləndirməni məktəblərimizdən, universitetlərimizdən, elmi araşdırmalardan, yazıçılarımızın əsərlərindən gözləyirik. Bu işə güclü təkan verilməli, istiqamət daha da genişləndirilməlidir. Əgər bu sahəyə diqqət artırılsa, iqtisadiyyatımız da daha güclü və dayanıqlı olacaq. Bunun üçün gənclərimizi, həm oğlanları, həm də qızları bu sahədə ixtisaslaşdırmaq vacibdir. Ekoloji şüurun formalaşdırılması və tərbiyə edilməsi mütləqdir. İnsanın xoşbəxtliyi onun təbiəti sevməsi, onu anlaması və öz həyatını təbiətlə uyğunlaşdırmasındadır. Ali məktəblər bu istiqamətdə daha çox iş görməli, tələbələrə şərait yaratmalıdır. 
Hazırda ölkəmizdə təkrar emala da böyük ehtiyac var. Biz pambıq istehsal edirik, lakin onu təkrar emal etmirik. Halbuki bu, həm tullantıların azalmasına, həm də iqtisadi faydaya səbəb ola bilər”.

“Maarifləndirmə aparan şəxslər insanlarda inam yaratmalı, ekoloji düşüncəni addım-addım aşılamalıdırlar”

Fəqan Əliyev qeyd edib ki, uşaqlarda iqlim dəyişikliyi ilə bağlı düzgün təsəvvür formalaşdırsaq, onların əxlaqı, dünyagörüşü və vətən sevgisi də güclü olar: “Bu isə məktəbdən və ailədən başlayır. Maarifləndirmə aparan şəxslərin üzərinə böyük vəzifə düşür. Onlar insanlarda inam yaratmalı, ekoloji düşüncəni addım-addım aşılamalıdırlar. Çünki ekologiya ilə yaşamaq, təbiəti qorumaq həyatımızın təməl prinsipi olmalıdır. Unutmaq olmaz ki, təhsil nadanlığı aradan qaldıran yeganə vasitədir. Təhsilin olduğu yerdə nadanlıq ola bilməz. Deməli, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə əsas gücümüz də təhsil olmalıdır. Təhsil insana bilik verir, məsuliyyət hissi formalaşdırır və bizi daha sağlam, daha yaşıl gələcəyə aparır”. 

O, həyatının böyük bir hissəsini məhz bu mövzuya həsr etdiyini qürur hissi ilə vurğulayıb: “1988-ci ildən bəri Günəş Elmi-İstehsalat Assosiasiyasını və Beynəlxalq Ekoenergetika Akademiyasını yaratdıq. 30 il ərzində hər iki ildən bir “Energetika, Ekologiya, Ekonomiya” adlı beynəlxalq konqreslər təşkil etdik. Həmin dövrdə neft öz əsrini yaşayırdı və Avropanın, Amerikanın, Yaponiyanın iri neft şirkətləri, həmçinin elm adamları bu məsələlərə böyük diqqət yetirirdilər. Konqreslərdə günəş və külək enerjisindən istifadə, neft məhsullarından düzgün yararlanma, torpaqların və su hövzələrinin çirklənmədən qorunması kimi məsələlər əsas müzakirə mövzuları olurdu. Abşeron yarımadasında aparılan müşahidələr göstərirdi ki, neft hasilatı torpaqları və suları ciddi şəkildə çirkləndirib. Vaxtilə burada 800-ə yaxın göl mövcud idi, lakin onların əksəriyyətində canlı həyat demək olar ki, yox idi. Biz bu problemləri qaldıraraq, gördüyümüz işlərlə bütün dünyada səs saldıq”.

Onun sözlərinə görə, bu gün də Bakı Ali Neft Məktəbi, Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetində yetişən çoxsaylı mütəxəssislər bu istiqamətdə fəaliyyət göstərirlər: “Unutmaq olmaz ki, Ulu Öndər Heydər Əliyevin dəstəyi ilə Bakıda Günəş kollektorları zavodunun inşa olunması ölkəmizdə alternativ enerji texnologiyalarına marağın göstəricisi idi. Bu gün isə Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə COP29 çərçivəsində yaşıl enerji və onun inkişafı dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindən biridir. Yeni dövrün tələbi budur ki, günəş enerjisindən, Xəzər dənizinin enerji potensialından, kiçik çaylardan və biokütlələrdən geniş istifadə edək. Məqsəd yaxın gələcəkdə günəş enerjisinin istehsaldakı payını 30-40 faizədək artırmaqdır. Bu hədəfə çatmaq üçün isə təkcə texnologiya kifayət etmir. Təhsil, elm və maarifləndirmə həlledici amilə çevrilməlidir”.