Alimlər qeyri-adi tipli yeni kvant hissəciyi növü aşkar ediblər.

“Azərbaycan müəllimi” xəbər verir ki, Braun Universitetinin (ABŞ) fizikləri qeyri-adi xassələrə malik olan və kvant fizikası anlayışını əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirə bilən kvant hissəciklərinin yeni növünü - fraksiya eksitonlarını kəşf ediblər.

Subatom hissəciklər eyni anda iki yerdə ola bilər, bərk cisimlərdən keçə və böyük məsafələrdə anında qarşılıqlı təsir göstərə bilər. Fraksiyalı eksitonların ümumi yükü yoxdur, lakin unikal kvant qaydalarına əməl edir ki, bu da maddənin yeni fazalarına və təkmilləşdirilmiş kvant hesablamalarına səbəb ola bilər. Bu kəşf haqqında “Nature” jurnalında məlumat verilib.

Klassik Holl effektində elektrik cərəyanı daşıyan materiala tətbiq olunan maqnit sahəsi yan gərginlik yaradır. Holl effekti çox aşağı temperaturda və güclü maqnit sahələrində baş verir və bu, gərginliyin fərqli addımlarla artmasına səbəb olur. 

Tədqiqatçılar elektrik yüklərini idarə etmək və eksitonlar yaratmaq üçün altıbucaqlı bor nitridin izolyator ilə ayrılmış iki nazik qrafen təbəqəsindən istifadə ediblər. Bu quruluşu son dərəcə güclü maqnit sahələrinə məruz qoyaraq qeyri-adi şəkildə hərəkət edən yeni eksitonlar müşahidə ediblər.

Əsas hissəciklər adətən iki növə bölünür: eyni kvant vəziyyətini tuta bilən bozonlar və eyni kvant vəziyyətini tuta bilməyən fermionlar. Lakin fraksiyalı eksitonlar bu kateqoriyalara uyğun gəlmir, hər iki növün xüsusiyyətlərini nümayiş etdirir və onların arasında bir mövqe tuturdu. Bu onları anionlara, həmçinin fermion və bozonlar arasındakı hissəciklərə bənzədir, lakin fərqli xüsusiyyətlərə malikdir.

Tədqiqatın müəlliflərindən biri olan Naiyuan Zhang qeyd edir ki, bu gözlənilməz xüsusiyyətlər fraksiya eksitonlarının unikal kvant xüsusiyyətlərinə malik yeni hissəciklər sinfini təmsil edə biləcəyini göstərir. 

Bu kəşf məlumatın kvant səviyyəsində saxlanma və istifadəsi üsulunu təkmilləşdirə bilər ki, bu da daha təkmil kvant kompüterlərinin yaradılmasına gətirib çıxara bilər.