“Ev tapşırıqlarının yerinə yetirilməsi yalnız akademik deyil, həm də məsuliyyət hissinin inkişafı, qaydalara uyğunlaşma, nizam-intizam və uşağın sağlam şəxsiyyət kimi formalaşması baxımından çox önəmlidir. Odur ki, valideynlər uşaqlarına kiçik yaşlarından məsuliyyət hissi aşılayaraq yaşlarına uyğun kiçik tapşırıqlar verməli və tapşırıqları düzgün yerinə yetirdiklərində onları müsbət qiymətləndirməlidirlər”.

Bunu “Azərbaycan müəllimi”nə uşaq və yeniyetmə psixoloqu Gülər Xəlilova deyib. O bildirib ki, uşaqlar üçün ev tapşırıqlarının bir çox faydası vardır. Ev tapşırığı öyrənilən mövzunun möhkəmləndirilməsi üçün həyata keçirilən təkrar prosesidir: 

“Ev tapşırığının yerinə yetirilməsi zamanı yeni bağlantılar qurularaq öyrənilən məlumat qalıcı hala gəlir və qısamüddətli yaddaşdan uzunmüddətli yaddaşına ötürülür. Eyni zamanda, uşaqlarda məsuliyyət hissi və intizam bacarığı formalaşır, həmçinin digər məsuliyyətlərini dərk edərək həyata keçirmələrinə kömək edir. 

Təbii ki, hər yaş dövrünün fəaliyyət növləri fərqlidir. Məsələn, 3-6 yaş arası bu fəaliyyət növü əsasən oyunlardır. 6 yaşdan sonra isə oyun fəaliyyəti təlim fəaliyyəti ilə əvəz olunur. Bu keçid uşaqlar üçün çətin ola bilər. 

Uşaq oyundan aralanaraq masa başına keçir və uzun müddət diqqətini cəmləmək məcburiyyətində olur. Bu problem xüsusilə 1-ci sinifdə baş verir, amma sonradan uşaq buna adaptasiya olmağa başlayır. Bu da təsadüfi deyil, çünki 6 yaş böhran yaş dövrüdür. Bu dövrdə valideynin qoyduğu qaydalar və sağlam sərhədlər çox önəmlidir.”

Erkən yaşlarda məsuliyyətə dair tapşırıqlar və valideynlərin narahatlıqları

Onun sözlərinə görə, kiçik yaşlarda uşaqlar üçün ev işlərinə aid tapşırıqların verilməsi vacibdir. Məsələn, 3 yaşında oyuncaqlarını qutuya yığmaq, 4 yaşında güllərə su vermək, 5 yaşında yatağını toplamaq kimi sadə tapşırıqlar uşaqların məsuliyyət hissinin inkişafında əhəmiyyətli rol oynayır. Bundan əlavə, valideynlər kiçik yaşlardan uşaqlara istəklərini ertələməyi öyrətməlidirlər. Əks halda, uşaq heç bir qaydaya tabe olmayacaq, yalnız istədiklərini edəcək. 

Gülər Xəlilova qeyd edib ki, uşağın ev tapşırıqlarını etməməsi və ya düzgün yerinə yetirməməsi, bəzən müəyyən psixoloji və psixiatrik problemlərin göstəricisi ola bilər. Məsələn, DƏHP (diqqət əskikliyi və hiperaktivlik pozuntusu) öyrənmə çətinlikləri (disleksiya, disqrafiya, diskalkuliya) olan uşaqların dərs oxuma və yazma çətinliyi iradələrindən kənar baş verir. Bu halda valideynlərin dərhal uşaq psixiatrına müraciət etməsi vacibdir”.

Valideynlərin bu mövzudakı ən böyük narahatlıqları uşaqlarının ev tapşırığını unutması, yerinə yetirmək istəməməsi və ya yanlış yerinə yetirməsidir. Gülər Xəlilova vurğulayıb ki, ev tapşırığı ilə bağlı problemlər əsasən ibtidai siniflərdə meydana çıxır. O qeyd edib ki, valideyn uşağın çətinliyini, duyğularını anlamalı və övladına dəstək olmalıdır. Aqressiv yanaşmalar isə düzgün həll yolu deyil.

Ev tapşırığının yerinə yetirilməsi üçün ideal şərait

“Ev tapşırığı hansı şəraitdə və necə həyata keçirilməlidir?” sualına cavab olaraq psixoloq bunun üçün sakit və rahat bir yerin vacibliyini bildirib: 

“Stolun üstündə uşağın dərslə bağlı lazım olacaq bütün materialları olmalıdır ki, tez-tez stolun yanından qalxmasın. Evdə ilk gündən etibarən ev tapşırıqlarının yerinə yetirilməsi üçün bir rejim formalaşdırılmalıdır. Bu, uşağın vaxtı düzgün idarə etməsinə və gələcəkdə işlərində düzənli olmasına kömək edəcək. Təbii ki, tapşırıqları yerinə yetirmək üçün doğru zaman seçilməlidir. Bu, uşağın istədiyi vaxtda, istər məktəbdən gələndə, istərsə də axşam yeməyindən əvvəl ola bilər. Lakin bu proses hər gün eyni saatda həyata keçirilməlidir. 

Mütləq şəkildə tapşırıq cədvəli hazırlanmalıdır. Cədvəldə həmin gün yerinə yetirəcəyi tapşırıqlar, hər bir tapşırığa ayrılacaq vaxt və verəcəyi fasilələr qeyd olunmalıdır. Fasilə 10 dəqiqədən çox olmamalıdır ki, uşaq dərsdən uzaqlaşmasın. Tapşırıqları yerinə yetirdikdən sonra uşağa kiçik və sevdiyi mənəvi mükafatlar verilə bilər. Əksinə, rutini pozduğu və tapşırıqları etməkdən imtina etdiyi zaman isə sevdiyi bir şeydən məhrum edilə bilər. Bu yanaşma ilə valideynlər bütün gün “dərs oxu” demək məcburiyyətində olmayacaq", - deyə psixoloq deyib.