Britaniyanın yeni məktəb qiymətləndirmə sistemi necə işləyəcək?

Böyük Britaniyada məktəbləri qiymətləndirən “Ofsted” köhnə bir və ya iki sözlə ifadə olunan qiymətləndirmə sistemini ləğv edərək yeni məktəb hesabat kartlarının ilk görüntüsünü təqdim edib. Yeni sistem 2025-ci ilin payızında tətbiq olunacaq. Təhsil naziri Bridget Fillipson bildirib ki, bu dəyişikliklər məktəblərə daha konkret və dərin təhlil imkanı yaradaraq çətinlik çəkən təhsil ocaqlarına "fərdi dəstək" verəcək.

Lakin yeni sistem məktəb rəhbərləri tərəfindən sərt tənqid edilib. Onlar təkliflərin hazırkı sistemin mənfi cəhətlərini təkrarlaya biləcəyini bildiriblər. Mərhum məktəb direktoru Ruth Perrinin bacısı, professor Julia Uoters isə bu dəyişikliklərin "təhlükəli və etibarsız bir sistemin təkrarı" olduğunu vurğulayıb.

Ofsted nədir və məktəbləri necə qiymətləndirir?

“Ofsted” (Office for Standards in Education, Children's Services and Skills) İngiltərədə məktəblər, kolleclər, bağçalar və digər təhsil müəssisələrini yoxlayan və hesabat hazırlayan qurumdur. Valideynlər uşaqları üçün məktəb və ya bağça seçərkən “Ofsted”in qiymətləndirmələrinə güvənirlər.

Əvvəllər məktəblər dörd ildən bir və ya statuslarından asılı olaraq 30 ay ərzində bir dəfə yoxlanılır və aşağıdakı dörd dərəcədən biri verilirdi:
1 - Mükəmməl (Outstanding)
2 - Yaxşı (Good)
3 - İnkişaf tələb edir (Requires Improvement)
4 - Qeyri-kafi (Inadequate)

İngiltərədə bəzi müstəqil məktəblər də “Ofsted” tərəfindən yoxlanılır, digərləri isə Müstəqil Məktəblər Müfəttişliyi tərəfindən dəyərləndirilir. Şotlandiyada təhsil müəssisələri “Education Scotland”, Uelsdə “Estyn”, Şimali İrlandiyada isə Təhsil və Təlim Müfəttişliyi tərəfindən yoxlanılır.

Yeni qiymətləndirmə sistemi necə olacaq?

2024-2025-ci tədris ilində “Ofsted” yoxlamaları zamanı məktəblərə dörd əsas kateqoriya üzrə dərəcə veriləcək:

• Ümumi fəaliyyət göstəricisi
• Təhsilin keyfiyyəti
• Şagirdlərin davranışı və yanaşmaları
• Müəllimlərin şəxsi inkişafı, rəhbərlik və idarəetmə

2025-ci ilin payızından etibarən isə vahid qiymətləndirmə sistemi tamamilə ləğv ediləcək və yeni hesabat kartları tətbiq olunacaq. Məktəblər dörd əsas sahə üzrə dəyərləndiriləcək:

• Təhsilin keyfiyyəti
• Davranış və davamiyyət
• Şəxsi inkişaf
• Rəhbərlik və idarəetmə

Hər bir kateqoriya üzrə məktəblərə beş mümkün dərəcə veriləcək:

• Narahatlıq doğurur (Causing concern)
• Diqqət tələb edir (Attention needed)
• Təhlükəsiz (Secure)
• Güclü (Strong)
• Nümunəvi (Exemplary)

Bundan əlavə, hesabat kartının ayrıca bölməsində məktəbin uşaqların təhlükəsizliyini təmin edib-etmədiyi qeyd olunacaq.

Yeni qiymətləndirməni zəruri edən səbəblər

Bu dəyişikliklərin əsas səbəblərindən biri 2023-cü ilin yanvarında Ruth Perrinin intiharından sonra “Ofsted”in tənqidlərə məruz qalmasıdır. Araşdırmalar göstərib ki, əvvəlki sistemdə “qeyri-kafi” dərəcəsi həm çox zəif məktəblərə, həm də yalnız bir neçə düzəldilə bilən problemi olan məktəblərə eyni şəkildə tətbiq edilirdi.

“Ofsted”in rəhbəri Sir Martin Oliver bildirib ki, yeni sistem valideynlərə məktəblər haqqında daha geniş məlumat verəcək və onların güclü və zəif tərəflərini daha dəqiq müəyyən etməyə kömək edəcək. Lakin Müəllimlər və Kolleclər Assosiasiyasının baş katibi Pepe DiIazio yeni qiymətləndirmə sisteminin həm müəllimlər, həm də valideynlər üçün qarışıqlıq yaradacağını deyib.

Buna baxmayaraq, təhsil naziri Fillipson yeni sistemin valideynlərə məktəblər haqqında daha dolğun məlumat verəcəyini bildirib.

“Ofsted” yoxlamaları necə keçirilir?

“Ofsted” yoxlamaları adətən iki gün davam edir. Bu müddətdə müfəttişlər dərsləri izləyir, müəllim və şagirdlərlə danışırlar. Valideynlər də fikirlərini bildirmək imkanı əldə edirlər. Məktəblərə yoxlama öncəsi bir gün əvvəl məlumat verilir.

Məktəblər xüsusi hallar istisna olmaqla yoxlamanı təxirə salmağı tələb edə bilməzlər. “Ofsted” yoxlamaların ardıcıllığını artırmaq üçün onları həftənin çərşənbə axşamı və çərşənbə günləri keçirməyi sınaqdan keçirib.

İndiyə qədər qeyri-kafi qiymətləndirilən məktəblər akademiyaya çevrilir və müvəffəqiyyətli bir məktəb və ya xeyriyyə təşkilatının dəstəyi ilə inkişaf etdirilirdi. Yeni sistemlə isə dövlət müdaxiləsi daha tez baş verəcək.

Hökumət mənfi dəyərləndirilən məktəblərə dəstək üçün yeni regional komandalar yaradacaq. Bu komandalar hər məktəb üçün 100 000 funt sterlinqədək maliyyə ayıraraq onların inkişafına kömək edəcək. Lakin uğursuz məktəblər başqa bir uğurlu akademiya tərəfindən idarə olunmağa veriləcək.

2024-cü ilin sentyabr ayından etibarən sınaq layihəsi çərçivəsində əgər məktəb digər sahələrdə yaxşı fəaliyyət göstərirsə, lakin təhlükəsizlik məsələləri ilə bağlı problemləri varsa, ona üç ay vaxt veriləcək ki, bu problemləri aradan qaldırsın.

Məktəblər “Ofsted” qiymətləndirməsindən şikayət edə bilərmi?

Məktəb direktorları aldıqları dəyərləndirməyə etiraz edə bilərlər. Şikayətlər ilkin yoxlamada iştirak etməmiş yüksək səviyyəli müfəttiş tərəfindən araşdırılır.

2024-cü ilin aprelindən etibarən “Ofsted”in şikayət prosedurları yenilənib. Yeni sistemin məqsədi, şikayətlərin daha tez həll olunmasını və qərarların daha şəffaf şəkildə verilməsini təmin etməkdir.

Mənbə: BBC