Gələcəkdə hansı peşələr yox olacaq, hansılar populyarlaşacaq? - ARAŞDIRMA
Texnologiyanın sürətli inkişafı və avtomatlaşdırma prosesləri qlobal əmək bazarında böyük dəyişikliklərə səbəb olur.
“Azərbaycan müəllimi” “Edumap”a istinadən xəbər verir ki, Dünya İqtisadi Forumunun "Future of Jobs Report 2025" hesabatına görə, bir çox ənənəvi iş yerləri yox olacaq, yeni və daha innovativ peşələr isə tələb olunacaq.
Bu yazıda hansı peşələrin gələcəkdə risk altında olduğu və hansı peşələrin populyarlaşacağı araşdırılıb.
2030-cu ilə qədər yox olacaq peşələr
Hesabata görə, tələbatın sürətlə azaldığı peşələr əsasən təkrarlanan və avtomatlaşdırıla bilən işlərdir. Bu peşələrdən bəziləri artıq robotlar və süni intellekt vasitəsilə yerinə yetirilir. Həmin peşələr bunlardır:
- Poçt xidməti işçiləri
- Bank əməliyyatçıları və əlaqəli işçilər
- Verilənlərin daxil edilməsi işçiləri
- Kassirlər və bilet satıcıları
- İnzibati köməkçilər və icraçı katiblər
- Çap işçiləri
- Mühasibat və əməkhaqqı işçiləri
- Anbar işçiləri və material qeydiyyatı işçiləri
- Nəqliyyat işçiləri
- Evdən-evə satış işçiləri və küçə satıcıları
- Qrafik dizaynerlər
- Hüquqi katiblər və telefon marketinqi işçiləri
Bu işlərin azalmasının əsas səbəbi avtomatlaşdırmanın və süni intellektin inkişafıdır. Artıq bank əməliyyatları və məlumatların emalı kimi işləri robotlar yerinə yetirir. Həmçinin insanlar onlayn alış-verişə üstünlük verdikləri üçün ənənəvi kassir və satış işlərinə tələbat azalır.
2030-cu ilə qədər tələbat artacaq peşələr
Əksinə, texnologiyanın inkişafı ilə əlaqədar yeni peşələr yaranır və bu sahələrdə mütəxəssislərə tələbat artır. Gələcəyin əmək bazarında bu peşələr daha çox tələb olunacaq. Sürətlə tələb artan peşələr bunlardır:
- Böyük verilənlər mütəxəssisləri (Big Data Specialists)
- Maliyyə texnologiyaları mühəndisləri (FinTech Engineers)
- Süni intellekt və maşın öyrənmə mütəxəssisləri (AI and Machine Learning Specialists)
- Proqram və tətbiq inkişaf etdiriciləri (Software Developers)
- Təhlükəsizlik idarəetmə mütəxəssisləri (Security Specialists)
- Avtonom və elektrik avtomobili mütəxəssisləri
- UI/UX dizaynerləri
- Əşyaların interneti mütəxəssisləri (IoT Specialists)
- Bərpa olunan enerji mühəndisləri
Bu peşələrdə artımın səbəbi süni intellekt, avtomatlaşdırma və yaşıl enerjiyə keçidlə bağlıdır. Böyük verilənlər, kibertəhlükəsizlik və maliyyə texnologiyaları kimi sahələr artıq qlobal iqtisadiyyatda əsas yer tutmağa başlayır.
Əmək bazarının dəyişikliklərinə necə uyğunlaşmaq olar?
Bu dəyişikliklərdən qaçmaq mümkün deyil. Lakin işçilər və tələbələr üçün ən vacib məsələ bu dəyişikliklərə uyğunlaşmaq və yeni bacarıqlar əldə etməkdir.
Gələcək üçün vacib bacarıqlar:
- Süni intellekt və maşın öyrənmə bilikləri
- Kibertəhlükəsizlik sahəsində biliklər
- Rəqəmsal marketinq və strategiya bilikləri
- Avtonom nəqliyyat vasitələri ilə işləmək bacarıqları
- Bərpa olunan enerji texnologiyaları üzrə biliklər
Məsləhət: Əgər sizin sahəniz avtomatlaşdırma və süni intellektin təsiri altında olan sahələrdəndirsə, daha innovativ və texnologiya ilə əlaqəli sahələrə yönəlməyə çalışın.
Əmək bazarı daim dəyişir və gələcəkdə bir çox peşə ya yox olacaq, ya da yeni peşələr yaranacaq. "Future of Jobs Report 2025" hesabatı göstərir ki, ənənəvi və təkrarlanan işlər azalacaq, süni intellekt, böyük verilənlər və avtomatlaşdırma ilə əlaqəli sahələrdə isə peşəkar mütəxəssislərə ehtiyac artacaq. Bu dəyişikliklərə uyğunlaşmaq üçün yeni bacarıqlar əldə etmək və rəqəmsal sahədə biliklərinizi artırmaq çox vacibdir.
