“Qlobal işçi qüvvəsinin dörddə biri rəqəmsal iqtisadiyyatda işləmək üçün ixtisaslarını artırmalı olacaq. İşçilər və müəssisələr hamar karyera inkişafı üçün aydın strategiyalara ehtiyac duyurlar”. 

Bu barədə Dünya İqtisadi Forumunun yeni "İmkanları açmaq" (Unlocking Opportunity report) hesabatında qeyd olunur. 

Hesabata əsasən, süni intellekt və maşın öyrənməsi də daxil olmaqla qabaqcıl texnologiya dünyanı görünməmiş sürətlə dəyişir. Bu dəyişikliklər sürətləndikcə, işlərin gələcəyi əsaslı şəkildə dəyişir, buna görə də yeni işlərə keçid qabiliyyəti həmişəkindən daha vacibdir.

Dünya İqtisadi Forumunun araşdırması göstərir ki, 2027-ci ilə qədər bütün iş yerlərinin 23%-i texnologiya və avtomatlaşdırma ilə dəyişdiriləcək, 69 milyon yeni iş yerinin yaradılması və 83 milyon iş yerinin ixtisarı gözlənilir.

Bütün işçilərin demək olar ki, dörddə biri getdikcə rəqəmsallaşan qlobal iqtisadiyyatda inkişaf etmək üçün müvafiq bacarıqlara malik olmalarını təmin etmək problemi ilə üzləşirlər.

İşçilərə və müəssisələrə sabahkı işlərə uyğunlaşmasına kömək etmək üçün Dünya İqtisadi Forumunun "İmkanları açmaq"  hesabatı rəqəmsal iqtisadiyyatda uğurlu məşğulluğa aparan yolu hamarlamaq üçün dörd əsas sütunu təsvir edir.

Bu keçidlərə rəhbərlik edə biləcək çərçivəyə nəzər salaq.

• 1. Yeni imkanlar üçün yenidənhazırlıq və bacarıqların artırılması

Ömürboyu yalnız bir peşəni öyrənmək günləri geridə qaldı. Bugünkü iş bazarında aktual qalmaq üçün işçilər davamlı öyrənmə və yenidən bacarıqları mənimsəməlidirlər. İş bacarıqlarının 44%-nin beş il ərzində dəyişməsi gözlənildiyi üçün həm fərdlərin, həm də şirkətlərin ömürboyu öyrənməyə sərmayə qoyması vacibdir.

Bunun bir nümunəsi Yaponiyadakı Randstad Boot Camp kurikulumudur. Bu təşəbbüs qeyri-texniki sahələrdən olan işçilər üçün intensiv təlim təmin edir ki, bu da onlara tələb olunan rəqəmsal vəzifələrə keçməyə imkan verir. Praktik təcrübə və rəqəmsal bacarıqları birləşdirən kurslarla iştirakçılar əhəmiyyətli bacarıq boşluqlarını aradan qaldıraraq və karyera yüksəlişini dəstəkləyərək İT-yə hazırlaşırlar.

• 2. İşçi ilə işəgötürən arasında uyğunluğun yaxşılaşdırılması 

Əmək bazarı inkişaf etdikcə işçilərlə işəgötürənlər arasında qarşılıqlı əlaqə üsulları da dəyişir. Çevik iş şəraiti və uzaqdan iş və evdə alternativ məşğulluq modelləri şirkətlərə daha geniş kadr ehtiyatına çıxış əldə etməyə və işçilərə ehtiyaclarına uyğun vəzifələr tapmağa imkan verir. 

İndoneziyada "Sekola Menenga Kejuruan – Pusat keunggulan" (SMK-PK) hökumət proqramı, peşə hazırlığını bazar tələblərinə uyğunlaşdıraraq ölkənin peşə təhsil müəssisələrini canlandırmaq məqsədi daşıyır. Sənaye müəssisələri ilə müəllimlər arasında sıx əlaqələr quraraq tələbələr lazımi bacarıqlara yiyələnirlər və yüksək tələbat olan işləri daha asan tapırlar. İşçilərlə işəgötürənlər arasındakı münasibətləri yaxşılaşdırmaq üçün bu yanaşma işsizliyin azaldılmasına kömək edir və daha yüksək iş məmnuniyyətini təmin edir.

• 3. İşçilərin sosial müdafiə sistemləri

Başqa işə keçid həmişə hamar keçmir, buna görə işçilərin etibarlı müdafiəsi lazımdır. Hökumətlər və müəssisələr iş dəyişikliyinin yükünü asanlaşdıra biləcək sosial müdafiə sistemlərinin yaradılması üzərində birlikdə işləməlidirlər. Bu müdafiə tədbirləri işsizlik sığortası, subsidiya verilən istirahət müavinətləri və ya ədalətsiz işdən çıxarılmaqdan qoruyan əmək qanunvericiliyi formasını qəbul edə bilər.

Buna bariz nümunə Almaniyadır, burada enerji sənayesinə aktiv yanaşma sayəsində kömür sənayesindən qovulan işçilər dəstək alıblar. İxtisasın artırılması və yeni iş axtarışında kömək proqramları sayəsində Almaniya sənayedəki genişmiqyaslı dəyişikliklərin nəticələrini yumşaltmağa müvəffəq oldu, işçilərə gələcəyə yönəlmiş sabit iş tapmaq imkanı verdi.

• 4. Sənaye maneələrini aşmaq üçün çoxtərəfli əməkdaşlıq

Ən səmərəli işçi qüvvəsi keçidlərindən bəziləri sənaye sahələri əməkdaşlıq etdikdə baş verir. Resursları birləşdirmək, təlim proqramlarını bölüşmək və sənayelərarası tərəfdaşlıq yaratmaqla şirkətlər işçilərinin hətta müxtəlif sahələrdə belə yeni rollara hazır olmasını təmin edə bilərlər.

Cənubi Afrikada “Afrika üçün Bacarıqlar Təşəbbüsü” (SIFA) gənc işçilər üçün texniki bacarıqları inkişaf etdirmək üçün hökumətləri, təhsil müəssisələrini və sənayeləri bir araya gətirdi. Bu çoxtərəfli yanaşma təkcə işsizliklə mübarizəyə kömək etmir, həm də dəyişən iqtisadiyyatda inkişaf etməyə hazır olan daha uyğunlaşa bilən işçi qüvvəsi yaradır.

Beləliklə də Dünya İqtisadi Forumu "İmkanları açmaq" çərçivəsi dəyişən iş dünyasında naviqasiya etmək üçün həm işçilər, həm də işəgötürənlər üçün aydın bir yol təqdim edir.

Fasiləsiz öyrənməyə diqqət yetirməklə, iş uyğunluğunu təkmilləşdirməklə, güclü işçilərin müdafiəsini təmin etməklə və əməkdaşlığı inkişaf etdirməklə, biz gələcəyin tələblərinə cavab verməyə hazır olan möhkəm işçi qüvvəsi yarada bilərik.

Sənayelər təkamül etməyə davam etdikcə, bu strategiyalar işçilərə böyümə sektorlarında sabit, mükafatlandırıcı rolları təmin etməkdə köməklik göstərəcək.