2015-ci ildə “dəlisov alim” adlanan Dok Braun uçan “DeLorean” avtomobili ilə yeniyetmə Marti Makflayı gələcəyə aparır. Zamanda səyahət edən bu personajlar, bəlkə də, yadplanetli kimi görünə bilərlər, amma onların nəqliyyat vasitəsi həmin dövrdə təsəvvür edilən texnologiyaya tam uyğundur. Göydə avtomobillər bir-birini ötərək sürətlə hərəkət edir.

Artıq “Gələcəyə qayıdış II” filmində təsvir olunan gələcəkdən 10 il öndəyik və hələ də uçan avtomobillər reallığa çevrilməyib.

Elmi-fantastik ədəbiyyat və filmlərdə XX əsrin əvvəllərindən etibarən geniş şəkildə təsvir olunan uçan avtomobillər reallığa çevrilməyə yaxındır. 

“Azərbaycan müəllimi” xəbər verir ki, Missuri Elm və Texnologiya Universitetinin aviasiya mühəndisi Xiaosong Dunun fikrincə, bu cür nəqliyyat vasitələrini yaratmaq üçün texnologiya artıq mövcuddur. Hətta bəzi şirkətlər uçan avtomobillərin prototiplərini test uçuşlarına da çıxarıblar.

Elektriklə işləyən uçan nəqliyyat vasitələri

Elektriklə işləyən şaquli qalxma və enmə (eVTOL) vasitələri, məsələn, “Joby Aviation” şirkətinin hazırladığı elektrik təyyarələri gələcəkdə uçan taksilər kimi istifadə edilə bilər.

Real həyatda uçan avtomobil, ehtimal ki, təyyarə ilə helikopterin xüsusiyyətlərini birləşdirəcək. Təyyarələr üçün eniş zolağı tələb olunduğundan uçan avtomobillərin helikopter kimi şaquli qalxıb-enməsi daha praktik hesab edilir. Fırlanan qanadlar vasitəni yerdən qaldırmaq üçün qaldırma qüvvəsi yaradacaq. Təyyarə qanadları avtomobilin gövdəsindən açılaraq daha az hava müqaviməti ilə uçmağa imkan yaradacaq.

Başqa bir texnoloji yanaşma qanadlara pərvanələrin qoşulmasıdır. Əvvəlcə qanadlar yuxarıya doğru əyilərək pərvanələrin avtomobili qaldırmasına şərait yaradacaq. Daha sonra qanadlar düz vəziyyətə gətiriləcək və vasitə təyyarə kimi uçacaq. “Embry-Riddle Aeronautical” Universitetinin keçmiş tədqiqat mərkəzi direktoru Pat Anderson bu texnologiyanı "Transformer"ə bənzədir.

Elmi-fantastik avtomobillərdən fərqli dizaynlar

Fırlanan qanadlı və pərvanəli vasitələr elmi-fantastik filmlərdəki klassik uçan avtomobillərdən çox fərqlidir. Əslində, bu nəqliyyat vasitələrini “avtomobil” adlandırmaq belə çətindir. Andersona görə, bu vasitələr “Avatar” filmindəki qanadlı helikopterlərə və ya real həyatda ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin V-22 Osprey texnikasına daha çox bənzəyir.

Uçan avtomobil ideyasının tarixi

Uçan avtomobil konsepti bir əsrdən çoxdur ki, mövcuddur və bəzi modellər həqiqətən sınaqdan keçirilib. 1947-ci ildə “Convair Model 118 ConvAirCar” Kaliforniyada ilk uçuşunu həyata keçirdi. Amma məcburi eniş zamanı qanadların zədələnməsi bu layihənin iflasa uğramasına və uçan avtomobillərin gələcəkdəki perspektivlərinin azalmasına səbəb oldu.

Əsas maneələr:

a) Yüksək xərc
İnsanların gündəlik uçan avtomobillərdən istifadə etməsinə ən böyük maneələrdən biri xərcdir. Məsələn, “Alef Aeronautics” şirkəti yollarda hərəkət edə və göyə qalxa bilən avtomobillər istehsal etməyi planlaşdırır. Bu avtomobillər bir çox elmi-fantastik filmlərdə təsvir edilən vasitələrə bənzəsə də, qiymətləri olduqca yüksəkdir. Şirkətin açıqlamalarına görə, bu avtomobillərin istehsalı başladıqdan sonra qiyməti təxminən 300 000 ABŞ dolları olacaq.

b) Gələcəyin taksi xidmətləri
Ənənəvi avtomobil almağa imkanı olmayanlar üçün uçan avtomobil taksi xidmətinin yaradılması mümkündür. “Uber” və “Lyft” kimi uçan taksilər gələcəkdə reallaşa bilər. Andersonun sözlərinə görə, bu cür taksilər 10-20 il ərzində geniş yayıla bilər. Lakin ilk növbədə uçan avtomobillərin təhlükəsizlik baxımdan dəfələrlə sınaqdan keçirilməsi və ABŞ Federal Aviasiya Administrasiyasının (FAA) xüsusi qaydalar hazırlaması vacibdir.

c) Batareyaların məhdudiyyəti
Davamlılıq üçün elektriklə işləyən vasitələrə üstünlük verilir. Lakin hazırkı litium-ion batareyaları uçan avtomobilə yalnız 20-30 dəqiqəlik enerji təmin edə bilər. Adi avtomobilin enerjisi tükənəndə yol kənarına çəkilə bilər, lakin uçan avtomobil üçün bu mümkün deyil, o, yerə düşər. Buna görə də Xiaosong Du və digər tədqiqatçılar batareyaların səmərəliliyini artırmaq üçün araşdırmalar aparırlar.

Göründüyü kimi, uçan avtomobillər elmi-fantastik filmlərdəki kimi olmasa da, yaxın gələcəkdə texnologiyanın və nəqliyyatın bir parçası ola bilər.