Universitetlərdə psixoloji xidmət strukturlarının yaradılması – NDU-da müasir yanaşma
Müasir dövrdə ali təhsil müəssisələrində təhsil alan tələbələrin yalnız bilik və peşə bacarıqları ilə deyil, eyni zamanda psixoloji sağlamlıq baxımından da dəstəklənməsi zəruri hesab olunur. Elmi-texnoloji tərəqqi, sosial transformasiyalar və informasiya axınının intensivliyi tələbələrin psixoloji gərginlik, emosional tükənmə və streslə qarşılaşma ehtimalını artırır. Bu kontekstdə universitetlərdə psixoloji xidmət strukturlarının yaradılması və sistemli fəaliyyət göstərməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Ali təhsil müəssisələrində fəaliyyət göstərən psixoloji mərkəzlərdə tələbələrə fərdi və qrup şəklində psixoloji dəstək göstərilir, psixodiaqnostik qiymətləndirmələr aparılır, inkişafyönümlü təlimlər, seminarlar və maarifləndirici tədbirlər təşkil olunur. Bu xidmətlər tələbələrin emosional dayanıqlılığının möhkəmləndirilməsinə, stress və narahatlıq səviyyəsinin azaldılmasına, akademik və şəxsi həyatlarında qarşılaşdıqları çətinliklərin effektiv şəkildə aradan qaldırılmasına xidmət edir.
Eyni zamanda, bu mərkəzlər tələbələrin öz potensiallarını dərk etmələrinə, düzgün peşə seçimi etmələrinə, ünsiyyət bacarıqlarını inkişaf etdirmələrinə və qərarvermə prosesində daha balanslı yanaşmalar formalaşdırmalarına şərait yaradır. Xüsusilə pandemiyadan sonra yaranmış sosial-emosional boşluqların aradan qaldırılması baxımından psixoloji xidmətlərin rolu daha da aktuallaşıb.
Tələbələrin psixoloji sağlamlığına göstərilən diqqət onların akademik nailiyyətlərinə, şəxsi inkişafına və cəmiyyətə sağlam fərd kimi inteqrasiyasına müsbət təsir göstərir. Bu baxımdan, psixologiya mərkəzləri ali təhsilin keyfiyyət göstəricilərindən biri kimi qiymətləndirilə bilər.
Müasir mərhələdə psixologiya yalnız nəzəri elm sahəsi deyil, eyni zamanda praktik fəaliyyət istiqaməti kimi xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Bu istiqamətdə Naxçıvan Dövlət Universitetində psixologiya sahəsində kadr hazırlığının elmi-metodiki bazasının möhkəmləndirilməsi məqsədilə ardıcıl və məqsədyönlü addımlar atılır. Universitetin Elmi Kitabxanasının beynəlxalq elmi bazalara inteqrasiyası, psixologiya sahəsi üzrə zəngin resursların təqdim olunması tələbələrin elmi-tədqiqat potensialının inkişafına geniş imkanlar yaradır. Müxtəlif dillərdə elmi məqalələrə, monoqrafiyalara və metodik vəsaitlərə çıxış tələbələrin həm nəzəri, həm də analitik bacarıqlarının formalaşmasına şərait yaradır.
Universitetdə psixologiya ixtisasının inkişafına dəstək Tibb fakültəsində fəaliyyət göstərən “Psixoloji xidmət və uşaq inkişaf mərkəzi” vasitəsilə daha da gücləndirilib. Mərkəzin əsas məqsədi tələbələrin yalnız nəzəri biliklərlə deyil, eyni zamanda praktik bacarıqlarla təchiz olunmasını təmin etməkdir. Burada uşaq psixologiyası, inkişaf psixologiyası və psixodiaqnostika sahələri üzrə simulyativ və tətbiqi məşğələlər həyata keçirilir. Tələbələr gələcək peşə fəaliyyətlərində istifadə edəcəkləri metod və texnologiyaları real mühitdə sınaqdan keçirərək mühüm praktik təcrübə qazanırlar.
Mərkəz iki əsas istiqamət üzrə fəaliyyət göstərir. “Psixoloji konsultasiya” otağında psixoloji dəstəyə ehtiyacı olan tələbələrə və universitet kollektivinə peşəkar xidmət göstərilir. “Uşaq inkişaf mərkəzi” isə “Psixologiya” ixtisasında təhsil alan tələbələrin praktik hazırlığının təmin olunması məqsədilə uşaqların psixoloji müalicə və inkişaf prosesində əyani iştirakını nəzərdə tutur.
“Uşaq inkişaf mərkəzi” otağında diqqət əksikliyi və hiperaktivlik sindromu olan uşaqlarla işləmək üçün “Play Attention” aparatı, müxtəlif fobiyaların və adaptasiya problemlərinin aradan qaldırılması məqsədilə virtual reallıq texnologiyaları, nitq inkişafı üçün “Forbrain” aparatı, eləcə də sensor adaptasiya və psixoloji inkişaf ləngimələrinin aradan qaldırılmasına yönəlmiş metodik vəsaitlərdən geniş istifadə olunur.
Yaradılmış bu imkanlar, xüsusilə Psixoloji xidmət və uşaq inkişaf mərkəzinin fəaliyyəti gələcək psixoloqların həm nəzəri, həm də praktik hazırlığının gücləndirilməsinə xidmət edir. Bu isə Naxçıvan Dövlət Universitetində psixologiya təhsilinin müasir tələblərə cavab verməsini və yüksəkixtisaslı kadr hazırlığında keyfiyyətin yüksəldilməsini təmin edir.
Nəticə etibarilə, psixologiya mərkəzləri ali təhsil mühitində sağlam, balanslı və davamlı inkişafın təmin olunmasında mühüm institusional struktur kimi çıxış edir.
Badəm Əliyeva,
Media və ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin əməkdaşı
