Pozitiv disiplin uşaqlara qarşı sərt cəza tətbiq etmək əvəzinə onların davranışlarını anlayışla və hörmətlə yönləndirmək və inkişaf etdirmək məqsədini güdən bir yanaşmadır. Bu metod uşaqların davranışlarını başa düşmələrini və dəyişdirmələrini təşviq edir. Pozitiv disiplinin əsas məqsədi uşaqlara müsbət dəyərlər və davranış qaydaları aşılamaq, onlara məsuliyyət, empatiya və özünüidarəetmə bacarıqları qazandırmaqdır.

“Azərbaycan müəllimi” bildirir ki, pozitiv disiplin uşaqlarla səmimi və açıq ünsiyyət qurmağın vacibliyini vurğulayır. Bu yanaşma həm müəllimlər, həm də valideynlər tərəfindən uşaqların emosional və sosial inkişafını dəstəkləyən bir vasitə olaraq qəbul edilir.

Valideynlər və müəllimlər nələri bilməlidirlər?

Empatiya və hörmət: Pozitiv disiplin uşaqlara empatiya qurmağı və başqalarına hörmət göstərməyi öyrətməyi vacib hesab edir. Müəllimlər və valideynlər uşaqların hisslərini və ehtiyaclarını anlamalı və onlarla açıq və şəffaf bir şəkildə danışmalıdırlar.

Dəstək və təlim: Uşaqların davranışlarını dəyişdirmək üçün onlara dəstək vermək və onlara doğru davranışları öyrətmək lazımdır. Cəzadan çox uşaqlara öz davranışlarını necə yaxşılaşdıracaqlarını və hansı nəticələrə səbəb olacağını izah etmək vacibdir.

Aydın qaydalar: Pozitiv disiplinin bir hissəsi də uşaqlara aydın qaydalar və sərhədlər qoymaqdır. Qaydalar həm də uşaqların öz məsuliyyətlərini anlamalarına kömək edir və onların gələcəkdə öz davranışlarını idarə etmələri üçün güclü bir əsas yaradır.

Təkrarlama və mükafatlandırma: Uşaqlara müsbət davranışlarını təkrarlamaları və bu davranışları davam etdirmələri üçün mükafatlandırmaq lazımdır. Bu mükafat yalnız material şeylərdən ibarət olmamalıdır; daha çox təqdir və söhbət vasitəsilə təşviq etmək daha təsirli ola bilər.

Pozitiv disiplin sərt cəzalar tətbiq etmək, uşaqları təhqir etmək və ya onları mükafatlandırma yolu ilə manipulyasiya etmək demək deyil. Bu yanaşma uşaqları yalnız davranışlarına görə mühakimə etməmək, onları başa düşmək və onların inkişafını dəstəkləməyə çalışmaq prinsipinə əsaslanır. Pozitiv disiplinin tətbiqi uşaqları qorxutmaq və ya sıxışdırmaq məqsədini güdmür, əksinə, onların öz davranışlarını başa düşmələrini və gələcəkdə düzgün seçimlər etmələrini təmin edir.

Pozitiv disiplinin tədris prosesində uğurla həyata keçirilməsi müəllimlərin və məktəb rəhbərliyinin birgə çalışması ilə mümkündür. Pozitiv disiplinin tədris prosesində həyata keçirilməsi uşaqlara düzgün davranışları öyrətmək və onların emosional və sosial inkişafını dəstəkləmək üçün vacibdir. Müəllimlər, uşaqlarla münasibətlərində empatiya və anlayış göstərməklə yanaşı, onlara qaydalar və sərhədlər qoyaraq həm də müsbət davranışları təkrarlamalarını təmin etməlidirlər. Bu yanaşma təhsil mühitində uşaqların daha məsuliyyətli, empatiyalı və özünüidarəetmə bacarığı olan fərdlər olaraq böyümələrini təmin edir.

Pozitiv disiplinin tədris prosesində əhəmiyyəti

Sosial və emosional inkişafın dəstəklənməsi: Pozitiv disiplin metodları uşaqların sosial bacarıqlarını inkişaf etdirir. Uşaqların öz hisslərini ifadə etməsi, empatiya qurması və digər insanlarla düzgün münasibət qurması təşviq olunur.

Davranışın təhlili və anlayışı: Tədris müddətində pozitiv disiplin yanaşması uşaqların neqativ davranışlarının arxasında duran səbəbləri anlamağa kömək edir. Bu yanaşma uşaqların davranışlarını yalnız nəticələrə görə qiymətləndirməkdən daha çox, onların daxili motivasiyalarını da nəzərə alır.

Daha az davranış problemləri: Pozitiv disiplinin davamlı tətbiqi uşaqların davranış problemlərini azaldır. Cəza əvəzinə müsbət təkrarlamalar və mükafatlandırmalar uşaqların özlərini daha yaxşı hiss etmələrini və dərsə daha çox diqqət ayırmalarını təmin edir.

Özünüidarəetmə bacarığının qazandırılması: Bu yanaşma uşaqlara öz davranışlarını idarə etməyi öyrədir. Müəllimlər və valideynlər uşaqlara davranışlarının nəticələrini başa salaraq onların gələcəkdə doğru qərarlar verməyə və məsuliyyətli olmağa alışmalarını təmin edirlər.

Pozitiv disiplin tədris prosesində uşaqların davranışlarını yönləndirmək üçün effektiv və insani anlayışla yanaşan bir üsuldur. Uşaqların sosial və emosional inkişafını dəstəkləyən, müsbət davranışları təşviq edən, həmçinin uşaqların özünü idarə etmə bacarıqlarını inkişaf etdirən bu metod, tədris mühitində sülh və əməkdaşlıq yaratmaq üçün vacib bir yanaşmadır. Müəllimlər və valideynlər, uşaqlara qayda və sərhədləri aydın şəkildə göstərməklə yanaşı, onlara empatiya və dəstək göstərərək, onların öz davranışlarını daha yaxşı başa düşmələrini və inkişaf etdirmələrini təmin edə bilərlər.